საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის წინაშე წარსდგა
საქართველოს პარლამენტის დროებითი კომისიის თავმჯდომარე პაატა დავითაია:
მოგესალმებით ყველას, მოგესალმებით ბატონო პრეზიდენტო.
დიდი მადლობა მინდა მოგახსენოთ მობრძანებისათვის. როგორც ცნობილია, პარლამენტის დადგენილებით შექმნილია დროებითი საპარლამენტო კომისია, რომელიც აგვისტოს მოვლენებს შეისწავლის. ამ კომისიის მანდატით არ არის გათვალისწინებული პრეზიდენტის დაბარება, თუმცა თქვენ თავად გამოთქვით ჩვენთან მოსვლის სურვილი. აქედან გამომდინარე, ხართ თუ არა მზად, ითანამშრომლოთ კომისიასთან და თქვენი კომპეტენციის ფარგლებში მოგვაწოდოთ ინფორმაცია?
საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი:
რა თქმა უნდა, ბატონო პაატა. მზად ვარ სრულად ვითანამშრომლო საპარლამენტო კომისიასთან. მზად ვარ, ამომწურავად ვუპასუხო იმ შეკითხვებს, რომლებიც გაქვთ თქვენ და ასევე ქართულ და მსოფლიო საზოგადოებრიობას.
პაატა დავითაია:
დიდი მადლობა ბატონო პრეზიდენტო. მუშაობის სტილი ასეთია - ჩვენ დავსვამთ რამდენიმე შეკითხვას, თქვენ კი უპასუხებთ. მუშაობას ამ რეჟიმით გავაგრძელებთ.
როგორც ცნობილია, საქართველოს წინააღმდეგ ღია აგრესია არ დაწყებულა აგვისტოში, აგვისტოს მოვლენებს გარკვეული წინაპირობა ჰქონდა. ამ საკითხებთან დაკავშირებით, საზოგადოებაში დაგროვდა ძალიან ბევრი მკვეთრი შეკითხვა. აქედან გამომდინარე, მინდა გკითხოთ: რატომ ვერ შეძლო საქართველომ თავიდან აეცილებინა ეს კონფლიქტი, უფრო სწორად, არ წამოგებოდა პროვოკაციას? აწარმოებდა თუ არა დიპლომატიურ აქტივობას იმისათვის, რომ თავიდან აგვეცილებინა კონფლიქტის ესკალაცია და კეთდებოდა თუ არა საამისოდ ყველაფერი? როგორც ცნობილია, თებერვალში თქვენ შეხვდით პრეზიდენტ პუტინს, ხოლო შემდგომ უკვე პრეზიდენტ მედვედევს მოსკოვსა და ასტანაში. დაგრჩათ თუ არა თქვენ ისეთი შთაბეჭდილება შეხვედრის შემდეგ, რომ რუსეთი ემზადებოდა სამხედრო აგრესიისათვის, რაც განხორციელდა კიდეც აგვისტოში? თუ შეიძლება ამ მიმართულებით გვიპასუხეთ და შემდეგ კომისიის წევრები შეკითხვებს დამატებით დასვამენ.
მიხეილ სააკაშვილი:
ბატონო პაატა, ჩავინიშნე თქვენი შეკითხვები, მაგრამ კომისიის წევრების ნებართვით, ჯერ განცხადებას გავაკეთებ და შემდეგ თქვენს შეკითხვებს გავცემ პასუხს.
უწინარეს ყოვლისა მინდა მივესალმო იმ ფაქტს, რომ ასეთი კომისია შეიქმნა.
ეს ძალზე ნათელი დასტური და დემონსტრირებაა იმისა, რომ საქართველო აგრძელებს გზას დემოკრატიზაციისკენ.
ის რაც ხდება პარლამენტში და, ზოგადად, ამ კვირების განმავლობაში, ნამდვილად ისტორიული პროცესია და დიდი პატივი მაქვს ვიყო ამ ისტორიული პროცესის ნაწილი.
ჩვენ ყველანი ერთად და ჩვენს მეგობრებთან ერთად ვქმნიდით ქართული პარლამენტარიზმის ისტორიას. ჩვენ ყველანი ერთად ვაშენებდით ამ ინსტიტუტებს.
ახალი კონსტიტუციის მიღების შემდეგ, ყოველწლიური მიმართვის გარდა, პრეზიდენტი პარლამენტში ოფიციალურად არასდროს არ მოსულა.
აქ ესწრებიან პარლამენტის წევრები უმრავლესობიდან, მაგრამ კომისიის თავმჯდომარე არის ოპოზიციის წარმომადგენელი, ასევე ოპოზიციური პარტიებიდან არიან კომისიის წევრები.
მინდა გავიხსენო, რომ ერთი წლის წინათ აქ მსხდომი პოლიტიკოსები სხვა და სხვა მხარეს იყვნენ - შენობის გარეთ და შენობის შიგნით.
ჩვენ გვყოფდა თითქმის გადაულახავი უფსკრული, ჩვენ დღესაც გვაქვს სერიოზულად განსხვავებული აზრი, მაგრამ ის, რომ შევძელით შევკრებილიყავით ერთ ოთახში, ერთ შენობაში და ყველა შეკითხვას გავცეთ პასუხი, გავმართოთ დებატები, დავეთანხმოთ ან არ დავეთანხმოთ და მკვეთრად კრიტიკულად მივუდგეთ ერთმანეთს, მაგრამ ყველაფერი მოვაქციოთ საქართველოს საპარლამენტო და ინსტიტუციურ ფარგლებში, დიდი წინგადადგმული ნაბიჯია.
მინდა რაღაც შევახსენო იმ უცხოელებს, რომლებსაც მომხდარის დავიწყება სურთ, თუმცა ჩვენი მდგომარეობა პოლონეთის პრეზიდენტმა ნათლად შეახსენა ყველა ევროპელ კოლეგას.
საქართველოს მიმართ განახორციელეს აგრესია, რომელიც დღესაც გრძელდება - თბილისიდან რამდენიმე კილომეტრში დგას ოკუპაციური ჯარი, რომელიც ღიად და უკანონოდ ახორციელებს სუვერენული ქვეყნის ტერიტორიის ოკუპაციას და შეიარაღებული ძალის გამოყენებით, ღიად ემუქრება ჩვენს მოქალაქეებს.
ამ ვითარებაში - ამ მასშტაბის აგრესიის პირობებში, ძალიან ბევრ ქვეყანას ექნებოდა ცდუნება გაემკაცრებინა პოლიტიკური სისტემა, პირი აეკრა ოპოზიციისა და მასმედიისთვის, გაეკონტროლებინა ეკონომიკა, მაგრამ ყველანი ერთად შევთანხმდით, რომ ყოფილიყო სიტყვისა და პრესის მეტი თავისუფლება, მეტი საპარლამენტო დისკუსია, გაგვეზარდა პარლამენტის უფლებები, გაგვეგრძელებინა სასამართლო რეფორმები და ბოლოს და ბოლოს შექმნილიყო ეს კომისია, რომელიც თავისთავად უნიკალურია. ეს ჩვენი ერთობლივი, ყველაზე ზუსტი პასუხია ამ აგრესიული ქმედებების მიმართ.
ჩვენი პასუხი ამ აგრესიაზე არის მეტი გახსნილობა, მეტი დემოკრატია, მეტი მოქნილობა, რათა ყველას დავანახოთ, რომ ჩვენი იმუნიტეტი სწორედ ამ გახსნილობაშია.
დემოკრატიულ სისტემას აქვს სისუსტეც, მაგრამ აქვს ისეთი სიძლიერეც, რომელსაც მოწინააღმდეგე ნამდვილად ვერ შეძლებს გამოიყენოს ჩვენს წინააღმდეგ, ჩვენი მომავლის წინააღმდეგ.
ამიტომაც არ გავურბივართ არც ერთ შეკითხვას - მთავრობის წევრებს მკაცრი ინსტრუქცია ჰქონდათ ეპასუხათ ყველა შეკითხვაზე.
მივესალმები იმას, რომ თქვენ ყველა ტიპის ადამიანი მოიწვიეთ, ყველა აზრი, რომელთაგან ბევრი ერთმანეთს ემთხვევა და ბევრი სრულიად გასხვავებულია, მოისმინეთ ბევრი სიმართლე, მაგრამ ბევრი ტყუილიც.
ვიმედოვნებ, რომ თქვენი დასკვნა იქნება ობიექტური - ეს არის მთავარი.
კითხვა ბევრია არა მარტო საქართველოში, არამედ მის საზღვრებს გარეთაც და, როგორც ჩანს, მთავარი კითხვა, რომელიც დღეს საერთაშორისო საზოგადოებრიობას აწუხებს არის: განახორციელა თუ არა საქართველომ სამხედრო მოქმედებები ცხინვალისა და სამხრეთ ოსეთის იმ ტერიტორიების საკონტროლებლად, რომლებსაც მანამდე ვერ ვაკონტროლებდით.
თქვენ იცით, რომ ეს დებატების უმთავრეს კითხვად იქცა. მრავალმილიონიანი კამპანიის შედეგად ასობით მილიონს ხარჯავს ჩვენი მოწინააღმდეგე იმისათვის, რომ თუ საკუთარი როლის "გათეთებას" ვერ შეძლებს (არ გათეთრდების ყორანი...), მაქსიმალურად "გააშავოს" საქართველო ან შექმნას ბუნდოვანი ფერები, რათა ადამიანი ვერ გაერკვეს სად სიმართლეა და სად ტყუილი.
ამისათვის აწარმოებენ უზარმაზარ საინფორმაციო კამპანიებს, ხდება სხვადასხვა ადამიანის მოსყიდვა, რათა ღიად იცრუონ. უნდა ითქვას, რომ ამ კამპანიამ კონკრეტულ ადამიანებთან მიმართებაში გარკვეული შედეგი გამოიღო.
რეალურად, ზემოთქმული შეკითხვა წარმოადგენს მთავარი შეკითხვებისგან მხოლოდ ყურადღების გადატანის მცდელობას.
არადა, არც მე, არც მთავრობის სხვა წევრებს არასდროს საპირისპირო არ გვითქვამს. საკითხს ისე აყენებენ, თითქოს ჩვენ ამას ვუარყოფთ - კითხვაზე, განახორციელა თუ არა საქართველომ სამხედრო მოქმედებები ცხინვალისა და სამხრეთ ოსეთის იმ ტერიტორიების საკონტროლებლად, რომლებსაც მანამდე ვერ ვაკონტროლებდით, მინდა განვაცხადო, დიახ, ჩვენ მივიღეთ გადაწყვეტილება გვეწარმოებინა სამხედრო მოქმედებები ცხინვალის რეგიონში საკუთარი სამშობლოსა და მოქალაქეების უსაფრთხოების დასაცავად.
ეს იყო მძიმე გადაწყვეტილება, რომელსაც მიიღებდა ნებისმიერი ქვეყნისა და ერის წინაშე პასუხისმგებლობის მქონე დემოკრატიული ხელისუფლება.
ეს გადაწყვეტილება იყო გარდაუვალი ორი მთავარი გარემოების გამო:
პირველი - ჩვენთვის ცნობილი გახდა, რომ საქართველო-რუსეთის საზღვარზე, როკის გვირაბთან რუსეთის არმიის ასობით ტანკი, მძიმე ტექნიკა, საარტილერიო დანადგარი და ათასობით სამხედრო იყო მობილიზებული. ჩვენ დავიწყეთ უტყუარი, დადასტურებული სადაზვერვო მონაცემების მიღება და თქვენ ეს მონაცემები ნახეთ კიდეც - მათ დაიწყეს მოძრაობა და საქართველოს საზღვრის გადმოკვეთა.
ეს ფაქტი მოგვიანებით დაადასტურა მსოფლიოს საინფორმაციო საშუალებებმა, გამოქვეყნებულია სატელეფონო საუბრები, შესწავლილია ბევრი მასალა მოპოვებული როგორც ინტერნეტიდან და ღია წყაროებიდან, ისე სადაზვერვო წყაროებიდან. თუმცა უნდა ვთქვა, რომ ღია წყაროები ისეთივე სარწმუნოა, როგორიც სადაზვერვო, ზოგ შემთხვევაში უფრო მეტადაც.
ამ დროს საქართველოში შემოსვლის ფაქტი არ და ვერ უარყო თავად რუსეთის ფედერაციამაც.
ფართომასშტაბიანი ინტერვენციის წინა დღეს, 6 აგვისტოს ჩვენ მოგვიკლეს მშვიდობისმყოფელები, რაც თვის დასაწყისიდან განხორციელებული ძალადობის გაგრძელება იყო.
იმ ღამეს და შემდეგი დღის განმავლობაში ჩვენს მიერ კონტროლირებადი სოფლების ინტენსიური დაბომბვა გრძელდებოდა. მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ ეს არ იყო ქართული სოფლები, როგორც ისინი ახასიათებდნენ, ეს იყო შერეული ეთნოსით, ქართველებითა და ოსებით (ჩვენ მათ არასდროს არ ვყოფდით) დასახლებული სოფლები.
ეს ის სოფლებია, რომლებსაც წლების განმავლობაში საქართველოს ხელისუფლება აკონტროლებდა და სადაც ყველა ეთნიკური წარმომადგენლობის ადამიანი ერთნაირად გვიყვარს, ერთნაირად ვცემთ პატივს, ერთნაირად ვიცავდით და მომავალშიც ასე იქნება.
მოწინააღმდეგის არტილერია ძირითადად განლაგებული იყო ცხინვალში, რუსი მშვიდობისმყოფელების პოზიციებსა და მათ გარშემო.
ეს თავად სამშვიდობო ძალების სარდალმა, გენერალმა კულახმეტოვმაც დაადასტურა.
ასეთ პირობებში საკითხავი ის კი არ არის აწარმოა თუ არა საქართველომ სამხედრო მოქმედებები ცხინვალის რეგიონში იმ ძირითადი ამოცანით, რომ გაენადგურებინა საცეცხლე წერტილები, საიდანაც იბომბებოდა ჩვენი სოფლები, ამ თემაზე კითხვის დასმა არ არის საჭირო, რადგან დასამალი არაფერია - ჩვენ ეს მართლაც ამ მიზნით გავაკეთეთ; არამედ ის, თუ რომელი დემოკრატიული ხელისუფლება, რომელი პასიხისმგებლობის მქონე მთავრობა მოიქცეოდა სხვაგვარად მაშინ, როდესაც გრძელდებოდა საკუთრი მოქალაქეების, ყველა ეთნოსის საკუთარ სახლებში განადგურება უცხო ქვეყნის აგრესორების მიერ და მიმდინარეობდა სუვერენული ტერიტორიის დაპყრობა აგრესიული ქვეყნის შეიარაღებული ძალების ინტერვენციის შედეგად.
ხშირად ამბობენ, რომ არის საქართველო, არის რუსეთი და არის სამხრეთ ოსეთის ტერიტორია - არავის არ უნდა დაავიწყდეს, რომ ეს არ არის უკაცრიელი ზონა, რომელიც არავის არ ეკუთვნის. ეს არის საერთაშორისოდ აღიარებული საქართველოს საზღვრებს შორის მოქცეული ტერიტორია, რომლის უმეტეს ნაწილსაც, საქართველოს დამოუკიდებლობის შემდეგ, აკონტროლებდა საქართველოს ცენტრალური მთავრობა.
ასე რომ, ჩვენ კი არ შევიჭერით ამ ტერიტორიაზე, როგორც ამას ჩვენი მოწინააღმდეგეები ამბობენ-ხოლმე - შეუძლებელია ქვეყანა საკუთარ ტერიტორიაზე შეიჭრას, არამედ ვიბრძოდით უცხოური ინტერვენციის მოსაგერიებლად!
ჩვენ საერთაშორისო სამართლის ყველა ნორმის დაცვით ვიბრძოლეთ საკუთრ მიწა-წყალზე, საკუთარ სამშობლოში, საკუთარი ქვეყნის დასაცავად და არც ერთ ქართველ ჯარისკაცს არ დაუდგამს ფეხი უცხო ქვეყნის მიწაზე.
ამიტომ, მთავარი, რის მიხედვითაც უნდა შეფასდეს რუსეთის მოქმედების ლეგიტიმურობა უნდა იყოს არა ის, შეეცადა თუ არა საქართველოს დემოკრატიულად არჩეული ხელისუფლება დაეცვა საკუთარი მოქალაქეების უსაფრთხოება საკუთრ მიწაზე, არამედ ის, თუ რა პასუხი გაეცემა შემდეგ შეკითხვებს:
საქართველო იყო თუ რუსეთი ის მხარე, რომელმაც მეზობელი ქვეყნის სუვერენული ტერიტორიის ფაქტობრივი ანექსია აწარმოა?
საქართველო იყო თუ რუსეთი ის მხარე, რომელიც ერთი წლით ადრე გამოვიდა იარაღის შეზღუდვის ხელშეკრულებიდან კავკასიის ფლანგზე? მაშინ, როდესაც საქართველო რჩებოდა ამ ხელშეკრულების ნაწილად რუსეთმა მკვეთად გაზარდა სამხედრო ძალის - ტექნიკისა და ჯავშანტექნიკის რაოდენობა ჩრდილოეთ კავკასიაში. სრულიად ნათელია, რომ იქ ბევრად მეტი ტექნიკა იყო, ვიდრე საჭირო იყო თუნდაც ჩეჩნეთში, ან სხვა ჩრდილოეთ კავკასიურ რესპუბლიკაში საბრძოლო მოქმედების საწარმოებლად. სრულიად ნათელია, რისთვის გამოვიდნენ ისინი ამ ხელშეკრულებიდან.
რომელმა ქვეყანამ გადაკვეთა ტანკებითა და ათასობით ჯარისკაცით მეზობელი დემოკრატიული სახელმწიფოს საზღვრები?
რომელმა ქვეყანამ მოაწყო სასიკვდილო პროვოკაციების მთელი სერიალი თვეებისა და წლების განმავლობაში?
რომელმა ქვეყანამ დაურიგა უკანონოდ მეზობელი ქვეყნის მოსახლეობას პასპორტები ჩვენი და მათი კონსტიტუციების დარღვევით, რათა შემდეგ საკუთრი მოქალაქეების დაცვის მოტივით განეხორციელებინა ინტერვენცია?
რომელმა ქვეყანამ თქვა უარი სამშვიდობო მოლაპარაკებებში მონაწილეობაზე, რომელიც ევროკავშირის მიერ ორგანიზებული იქნა 24 ივლისს და ეუთოს მიერ ორგანიზებული იყო 31 ივლისს?
რომელმა ქვეყანამ განაცხადა უარი გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრის შტაინმაიერის მიერ ორგანიზებულ სამშვიდობო შემოთავაზებაზე?
ვინ შეეცადა, დაეფარა საკუთრი კარგად დაგეგმილი ინტერვენცია ცრუ ბრალდებით, თითქოს, ცხინვალში განადგურდა 2000 მშვიდობიანი მოქალაქე? ეს ფაქტი უმალვე უარყო ყველა საერთაშორისო ორგანიზაციის ყველა მიუკერძოებელმა დამკვირვებელმა, ხოლო შემდეგ თვად რუსეთის ოფიციალური ხელისუფლებამ.
რომელმა ქვეყანამ დაიწყო საომარი მოქმედებები, იმ პრეტექსტით, რომ აჩერებდა გენოციდს?
რომელმა ქვეყანამ დაიწყო და რომელმა ქვეყანამ განახორციელა ეთნიკური წმენდა და რომელი ქვეყნის მოსახლეობის მიმართ?
ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ საკუთარი ხელმოწერილი შეთანხმების დარღვევით,მას შემდეგ, რაც კონფლიქტი შეწყდა, რომელმა ქვეყანამ განაცხადა უარი თუნდაც პირველი ეტაპით გათვალისწინებული ტერიტორიების დაცვისა და კონფლიქტის ზონაში ევროპელი დამკვირვებლების შეშვების თაობაზე?
აი, ეს არის ის შეკითხვები, რომლებსაც პასუხის გაცემა სჭირდება.
ის ფაქტი, რომ არც ერთ ამ კითხვაზე პასუხი რუსეთის სასარგებლოდ არ არსებობს, კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს, თუ რამდენად დიდ და სახიფათო აგრესორთან გვაქვს საქმე ჩვენც და დანარჩენ მსოფლიოსაც.
მზად ვარ გიპასუხოთ თუ რამდენად უალტერნატივო იყო ის სტრატეგიული გადაწყვეტილებები და ტაქტიკური რეაგირებები, რომლებიც შექმნილ უმძიმეს ვითარებაში მივიღეთ.
მზად ვარ თქვენგან მივიღო შეკითხვები და მინდა გითხრათ, რომ ეს ჩემთვის ძალზე მძიმე გადაწყვეტილება იყო.
ბატონო პაატა, ახლა რაც შეეხება თქვენს შეკითხვას თებერვალში შეხვედრის თაობაზე.
თებერვალში პრეზიდენტ პუტინთან ჩემი ბოლო შეხვედრა (იქ იყო დავით ბაქრაძე და ბატონი გრიგოლ ვაშაძე) იყო ძალზე მძიმე, რადგან მან ნათლად განგვიცხადა:
"ჩვენ გვექნება ორმხრივი ურთიერთობა საქართველოსთან, გავხსნით ავიამიმოსვლას, შეიძლება ვიფიქროთ თქვენი ღვინის შემოტანის თაობაზე, მაგრამ რაც შეეხება საკამათო ტერიტორიებს - სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთს, ამ საკითხზე პასუხს გაგცემთ არა თქვენ, არამედ დასავლეთს, ამერიკას, ნატოს კოსოვოს საკითხთან დაკავშირებით. ეს თქვენ არ გეხებათ. ის, რასაც ჩვენ გავაკეთებთ, თქვენს წინააღმდეგ არ იქნება მიმართული - ეს იქნება ჩვენი რეაქცია მათ მიმართ".
ეს იყო უკიდურესად ცინიკური განცხადება და ამ შეხვედრიდან ძალზე გულდამძიმებული გამოვედით. ჩვენ გავიმეორეთ ყველა ის საკითხი, რაც ადრეც გვითქვამს: მზად ვართ ყველა სადავო საკითხის განსახილელად, რადგან არც ერთი საკითხი არ არის ხელშეუხებელი საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის გარდა, რომ ყველა დანარჩენ საკითხზე გახსნილი ვართ დიალოგისთვის. როგორც ჩანს, რუსეთს ამის მოსმენის არავითარი სურვილი არ ჰქონდა. შეხვედრიდან გამოსვლის შემდეგ, დავით ბაქრაძეს, რომლისთვისაც ეს პირველი შეხვედრა იყო პუტინთან, ვთხოვე შთაბეჭდილება გაეზიარებინა. მან მითხრა, რომ ძალზე მძიმე შთაბეჭდილება დარჩა: როგორც ჩანს ის ომით გვემუქრებაო.
ჩვენი დასკვნები ერთმანეთს დაემთხვა, რადგან მეც დაახლოებით მსგავსი შთაბეჭდილება დამრჩა.
შემდეგ თქვენ ახსენეთ პრეზიდენტ მედვედევთან გამართული შეხვედა ივნისში. მასთან დიდი იმედებით ჩავედი, რადგან საქმე გვქონდა რუსეთის ახალ პრეზიდეტთან, რომელსაც ისევე როგორც მე, დაახლოებით, იმავე წლებში ჰქონდა დამთავრებული იურიდიული ფაკულტეტი, რომელიც, ყოველ შემთხვევაში, ღია წყაროებიდან ცნობილია, რომ არ მსახურობდა კგბ-ში და საერთო ენის გამოსანახად, ეს დადებით ფაქტორად მივიჩნიე. ის აცხადებდა, რომ ძალიან უყვარს თანამედროვე მუსიკა, თანამედროვე ცხოვრების წესი, რომ მას ეხერხება გაღიმება. ერთი სიტყვით რომ ვთქვათ, გახსნილი ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებდა და ამიტომ დიდი სიამოვნებით შევხვდი. მისი მხრიდან, იმ შეხვედრების კლიმატის თვალსაზრისით, რომელსაც მე ვიყავი შეჩვეული, ცოტა უკეთესი შეხვედრა იყო. საუბრისას, დეტალებს არ შევხებივართ, რადგან მან მზადყოფნა გამოთქვა ყველა საკითხი ახალ შეხვედრაზე განგვეხილა. შეხვედრის ორგანიზება უახლოეს ხანში შემოგვთავაზა და ურთიერთობის გაუმჯობესების სურვილიც გამოთქვა. ამ შეხვედრამ დადებითი ემოცია დაგვიტოვა. ცოტა ხანში მივწერეთ წერილი ძალიან თამამი წინადადებებით (ამის შესახებ მოგვიანებით მოგახსენებთ თუკი დაგაინტერესებთ). პასუხს მოუთმენლად ველოდით, რომელიც ბატონ გრიგოლ ვაშაძეს გამოუგზავნეს. მან დამირეკა და მითხრა, რომ პასუხი ძალიან იმედგამაცრუებელი იყო.
ამის შემდეგ მედვედევი ივლისში, ყაზახეთში ვნახე, სადაც ასტანის იუბილესთან დაკავშირებით ვიყავი ჩასული და ჩვენი შეხვედრის ბედი ვკითხე. მასთან მანამდეც მქონდა სატელეფონო საუბარი, რომლის დროსაც ამ საკითხზე ზუსტი პასუხი ვერ მივიღე. ასტანაში მედვედევმა მითხრა, რომ შეხვედრის დრო ჯერ არ იყო და არც იქნებოდა, ვიდრე რუსეთსა და საქართველოს შორის ფუნდამენტურად არ შეიცვლებოდა სიტუაცია. მე ვუპასუხე, რომ შეხვედრას ყველა შემთხვევაში ექნებოდა აზრი, რადგან ისედაც რთულ ვითარებაში მყოფთათვის, დაულაპარაკებლად სიტუაციის კიდევ უფრო მეტად გართულება იყო შესაძლებელი. ამაზე მან იქვე, სამწუხაროდ, ძალიან ნათლად განმიცხადა უარი. შემექმნა შთაბეჭდილება, რომ ივნისის შეხვედრის შემდეგ, გადაწყვეტილების მიმღებ მთავარ ცენტრში - რუსეთში ამ შემოთავაზების გამო მას საყვედურის უთხრეს, შესაძლოა, რაიმე სხვა ჩანაფიქრიც იყო, მაგრამ, ყოველ შემთხვევაში, მისი რიტორიკა ივლისის თვეში, ასტანაში მკვეთრად განსხვავდებოდა იმისგან, რაც ივნისში შეხვედრისას მოვისმინე. სხვათა შორის, ასტანაში მედვედევთან შეხვედრის შემდეგ, არაფორმალური შეხვედრის დროს ნაზარბაევი მომიბრუნდა და მითხრა: ასეთ ცუდ ხასიათზე არასდროს არ მინახიხარო. ეტყობა, ჩემი ემოცია ვერავისთან ვერ დავმალე.
სულ ესაა, რაც შემიძლია ამ შეხვედრებთან დაკავშირებით ვთქვა. ამის პარალელურად, იცით, რომ ჩვენს მიმართ ბევრი პროვოკაცია განხორციელდა, განხორციელდა სამართლებრივი აქტები და კონკრეტული სამხედრო მოქმედებები. ასევე ჩვენს მიმართ ძალიან ცუდი გამოხმაურებები იყო როგორც საინფორმაციო საშუალებებში, ისე თანამდებობის პირთა განცხადებებში.
საბოლოოდ, მინდა გითხრათ, რომ პრეზიდენტ მედვედევთან დაკავშირების ჩემი ბოლო მცდელობა 6 აგვისტოს საღამოს იყო. ამ საღამოს, მაშინ, როდესაც ვითარება ძალზე გართულდა, მე დავურეკე არა ვინმე სხვას, არამედ პრეზიდენტ მედვედევს. მათი საგარეო საქმეთა სამინისტროს პასუხი, რომლის საშუალებითაც ჩვენ მათ ვუკავშირდებით-ხოლმე, იყო შემდეგი: პრეზიდენტების ლაპარაკისთვის სიტუაცია არ არის მომწიფებული, ეს ჯერ ადრეაო. მათი პასუხი ამით შემოიფარგლა. მომდევნო დღეებშიც ვცდილობდი დავლაპარაკებოდი მედვედევს ან პუტინს, მაგრამ უშედეგოდ. სხვათა შორის, ეს ინიციატივა შემდგომ მათგან მოდიოდა - ისინი სხვადასხვა დიპლომატიური წყაროებით გვითვლიდნენ, რომ დაგვერეკა, მაგრამ არც ერთ ჯერზე არ გვპასუხობდნენ. მსგავს შემთხვევას შემდეგ ბევრჯერ შევესწარით - ჩემს თვალწინ პრეზიდენტ სარკოზის სხვადასხვა საბაბით არ აკავშირებდნენ პრეზიდენტ მედვედევს. როგორც ჩანს, ეს მათი დიპლომატიური თამაშის შემადგენელი ნაწილია, რაღაც მონღოლურ-ბიზანტიური თამაშის, რომელშიც ბიუროკრატიული ელემენტები შეინარჩუნეს.
პაატა დავითაია:
აქედან გამომდინარე, არ შემიძლია არ გკითხოთ: მიგაჩნიათ თუ არა, რომ რუსეთის მიმართ თქვენმა პირადმა აგრესიულმა დამოკიდებულებამ, რაც აქტიურად ჩანდა თქვენს რიტორიკაში, შეუძლებელი გახადა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის დარეგულირება? მაგალითად, რატომ უწოდეთ პრეზიდენტ პუტინს "ლილიპუტინი"? ამან ხომ არ გამოიწვია აგრესიის მომენტები?
მიხეილ სააკაშვილი:
ბატონო პაატა, პირადად თუ მოგისმენიათ ჩემგან ის სიტყვა, გამეორებაც არ მინდა, რომელიც ახლა თქვით? სადმე მოისმინეთ ეს?
პაატა დავითაია:
საზოგადოებისგან ვიცით, თითქოს, თქვენ ასე მიმართეთ რუსეთის პრეზიდენტს...
მიხეილ სააკაშვილი:
საზოგადოებაში ბევრი რამ შეიძლება გავრცელდეს, მაგრამ მე მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, არასდროს, არც ერთ ვითარებაში - არც პირადი შეხვედრისას, არც საჯარო გამოსვლის დროს, არც რომელიმე სხვა ლიდერთან ან ჩვეულებრივ მოქალაქესთან საუბრისას, არ მიმიყენებია არც მსგავსი და არც სხვა ტიპის შეურაცხყოფა. არც უხეში გამონათქვამი გამომიყენებია როდესმე რუსეთის რომელიმე ლიდერის მიმართ. მათ ყოველთვის პატივისცემით ვიხსენიებდი. ეს იყო ჩემი მოქმედების პრინციპი და არა მხოლოდ ომამდე, არამედ ომის შემდეგაც. რა თქმა უნდა მე მქონდა გამწარების საბაბი. თქვენ იცით, პრეზიდენტ სარკოზისთან შეხვედრისას, რა ეპითეტებით გვამკობდნენ რუსეთის ლიდერები, რა ტერმინებს არ იყენებდნენ ჩვენს მიმართ. მე ვარ მათ მიერ გადაღებული რამდენიმე ძალიან "საინტერესო" ფილმის გმირი, რომლებსაც ისინი ფართოდ ტირაჟირებდნენ მასმედიის საშუალებით. ამის მიუხედავად, მათ მიმართ ჩვენ არასდროს არ გამოგვიყენებია ცუდი ტერმინი - ეს ერთი. მეორე - ამას იმიტომ კი არ ვაკეთებდი, რომ რომელიმე მათგანი ძალიან მიყვარს ან, პირიქით, მათ მიმართ სხვა რამ მამოძრავებს, არამედ იმიტომ, რომ ეს არ არის პირადი ურთიერთობა. ეს არის ურთიერთობა სახელმწიფოებს შორის. ჩვენ ვალდებული ვართ, განწირული ვიყავით იმისთვის, რომ ერთმანეთის მიმართ სიმპატიის ან ანტიპატიის მიუხედავად, ეს ურთიერთობა დაგველაგებინა. უფრო მეტსაც გეტყვით, ჩემი პირველი განწყობა, როდესაც მოსკოვში ჩავედით, ეს იყო პირველი შეხვედრა 2004 წელს, შინაგანი მოთხოვნილება მქონდა, პუტინი მომწონებოდა - არა როგორც ცალკე აღებული ინდივიდი, არამედ როგორც პარტნიორი ქვეყნის პრეზიდენტი. ინსტიქტი მკარნახობდა, რომ კეთილგანწყობილი, კარგი, ნდობაზე დამყარებული ურთიერთობა მქონოდა. ეს მე მსოფლიოს ბევრ ლიდერთან მოვახერხე. თქვენ იცით, რომ მრავალ ევროპელ ლიდერთან, პრეზიდენტ ბუშთან, სხვა მეზობელი ქვეყნის პირველ პირებთან მაქვს მეგობრული, ადამიანური, საკმაოდ ფამილარული ურთიერთობა, თუმცა ზედმეტი ფამილარობის უფლებას საკუთარ თავს არ ვაძლევთ. რუსეთის შემთხვევაში, მათი მხრიდან სურვილის არქონის გამო, რაც უკავშირდებოდა იმას, რომ ისინი ჩვენ არც თანასწორუფლებიან პარტნიორებადგანგვიხილავდნენ და არც ცალკე მოთამაშეებად აღგვიქვამდნენ, სხვაგვარად იყო. მათ მიაჩნდათ, რომ ჩვენ მათ წინააღმდეგ ფართო კონსპირაციის ნაწილი ვართ და, სამწუხაროდ, როგორც ჩანს, მათთან ასეთი ტიპის ურთიერთობის ჩამოყალიბება ვერ მოვახერხეთ. ამის მიუხედავად, გავრცელებული მითები, თითქოს ჩვენს შორის პირადი უთნხმოების გამო დაიძაბა ურთიერთობა, ვფიქრობ, იმ ხალხის გავრცელებულია, რორომლებსაც ამ ურთიერთობის ფუნდამენტური პრობლემის დანახვა არ სურს. მინდა შეგახსენოთ, რომ თუკი ჩემზე მეტად ვინმეს ვერ იტანდა რუსეთის დღევანდელი ხელმძღვანელობა, ეს ჩემი წინამორბედი, პრეზიდენტი ედუარდ შევარდნაძე იყო. მას ყველა ფორმალურ თუ არაფორმალურ შეხვედრებზე ამკობდნენ ისეთი ეპითეტებით, როგორსაც არც თავში გავივლებდით და არც ენაზე მოგვადგებოდა. პირველად, სწორედ, შევარდნაძის დროს დაბომბეს საქართველო, შევარდნაძის დროს გათიშეს პირველად ბუნებრივი გაზი. ეს მაშინვე მოხდა, როგორც კი პუტინი პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლად დაინიშნა. პრეზიდენტ კლინტონის ბოლო აქტი იყო ზარი პუტინთან - მან რუს კოლეგას სთხოვა, რომ საქართველოსთვის ბუნებრივი გაზის მიწოდება აღედგინა. ეს გაუკეთეს პრეზიდენტ შევარდნაძისდროინდელ საქართველოს. ასე რომ, ურთიერთობა ჩვენს შორის ბევრად უფრო ადრე დაიძაბა და ვფიქრობ, ჩვენს შორის ფუნდამენტური განსხვავება იყო და არა პიროვნული შეუთავსებლობა.
პაატა დავითაია:
ბატონო პრეზიდენტო, თქვენ გვესაუბრეთ არსებულ ვითარებაზე, შეხვედრებზე პუტინთან და მედვედევთან; თქვენ ახსენეთ, რომ ცუდ ხასიათზეც იყავით, როდესაც მიხვდით, რომ საქართველოს წინააღმდეგ მზადდებოდა სერიოზული პროვოკაცია. გქონდათ თუ არა მოლაპარაკება ამერიკის შეერთებული შატების ადმინისტრაციასთან, რომელიც ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი მოკავშირეა? მიიღეთ თუ არა შეერთებული შტატების ადმინისტრაციისგან საბრძოლო მოქმედებების დაწყებასთან დაკავშირებით, როგორც გავრცელდა, "მწვანე შუქი"? სად გადიოდა წითელი ხაზები ჩვენთვის - საქართველოსთვის და სად გადიოდა წითელი ხაზები ამერიკის შეერთებული შტატებისთვის, როგორც ჩვენი მთავარი პარტნიორისთვის? დღეს საზოგადოებაში მუსირებს აზრი და იქმნება ისეთი შთაბეჭდილება, რომ თითქოს არის ჯგუფი, რომელიც "მწვანე შუქებთან" დაკავშირებით აწარმოებს მოლაპარაკებას.
მიხეილ სააკაშვილი:
არ ვიცი საიდან გაჩნდა ტერმინი - „ მწვანე შუქი."
ჩვენ არასდროს არავისთვის „მწვანე შუქის" ანთება არ გვითხოვია.
ეს „მწვანე შუქი" თვალითაც არ გვინახავს და არც არავის ამის სურვილი არ გასჩენია.
საუბარი ძალიან კონკრეტულია.
ჩვენ ყოველთვის ვეუბნებოდით ჩვენ მეგობრებს, რომ რუსეთი უკიდურესად აგრესიულ პოლიტიკას ატარებდა, რომელიც უბრალოდ აღარ ჯდებოდა ჩვეულებრივი კლასიკური პროვოკაციის ჩარჩოებში.
პროვოკაცია შეიძლება სხვადასხვა ხასიათის იყოს: შეიძლება განცხადება გააკეთო, ვიღაცა დაიჭირო, რაღაცა ჩაუდო, მაგრამ როდესაც საუბარია შენი ქვეყნის დაბომბვებზე, სამხედრო ბაზების მშენებლობაზე, შენს სუვერენულ ტერიტორიაზე, ლეგალიზაციაზე, ეთნიკური წმენდის შედეგად დამკვიდრებულ რეჟიმზე, ასობით ათასი ჩვენი თანამოქალაქის ქონების მიტაცებაზე, პასპორტების გაცემაზე, რომელიც არის კონკრეტული აგრესიული იურიდიული აქტი, ეს უკვე პროვოკაციები აღარ არის.
ეს არის კონკრეტული ქმედება ანექსიის თვალსაზრისით.
ჩვენს მეგობრებს ევროპასა და ამერიკაში ვეუბნებოდით, თუ დაიწყო ხალხის მასობრივი დაწიოკება, ათობით ათასი ადამიანის გამოყრა საკუთარი სახლებიდან, აფეთქებები და შეტევები, ეს იქნებოდა ტოლფასი იმისა, რომ ჩვენ გადავედით აქტიურ დაპირისპირების სტადიაზე ჩვენს დიდ მეზობელთან.
ჩვენ ვთხოვდით ყველას -აგვაცილეთ თავიდან ეს ყველაფერი დაელაპარაკეთ რუსებს.
ზაფხულის მოვლენების შემდეგ ეს ჩვენი პარტნიორებისათვის ნათელი გახდა. სწორედ ამიტომ ჩამოვიდა, სოლანა, შტაინმაერი, კონდოლიზა რაისი.
ჩვენ მათ ვეუბნებოდით, სიტუაცია ძნელდება და ეს თავიდან უნდა ავიციოლოთ.
ჩარევა იყო დაგვინებული, იმდენად გვიან, რომ ამ კონფლიქტის თავიდან აცილება ვერ შევძელით.
სამწუხაროდ, მთელ რიგ მოვლენებში ზოგიერთი პარტნიორის წაყრუებას და უმოქმედობას, რეალურად შესაძლოა არასწორი სიგნალი გაეგზავნა რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობის აგრესიული ნაწილისათვის. ესეც იყო ერთ-ერთი ფაქტორი, რაც შემდგომ საქართველოში მოხდა.
საქართველოში აგვისტოში ომი არ დაწყებულა. ომი დაიწყო ფართო გაგებით წლების წინ. აგვისტოში კი, რუსეთმა გადაწყვიტა ომის აქტიურ ფაზაში გადაყვანა და ამ საკითხის დამთავრება.
ყველაფერი რაც მანამდე ხდებოდა, არ გახდა ადეკვატური რეაგირების საგანი, რომელსაც ვისურვებდი.
ჩვენმა დიპლომატებმა, თქვენ პარლამენტარებმა და ყველამ შეუძლებელი გააკეთეთ იმისათვის, რომ თავიდან აგვეცილებინა ფართომაშტაბიანი დაპირისპირება.
ეს იყო ჩვენი მოკლევადიანი მიზანი, გრძელდვადიანი მიზანი კი, იყო საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი აღდგენა საერთაშორისო თანამეგობრობის მხარდაჭერით, ან თუნდაც კეთილგანწყობილი ნეიტრალიტეტის პირობებში.
სამწუხაროდ ეს არ განხორციელდა.
ლევან ვეფხვაძე:
ბატონო პრეზიდენტო, თქვენ ახსენეთ კონდოლიზა რაისის ჩამოსვლა. თქვენ ახსენეთ გარკვეული მონაცემები, რასაც რუსები ახორციელებდნენ ან განახორციელებდნენ.
პაატა დავითაია:
თქვით, რომ ამაზე დემოკრატიული ხელისუფლების პასუხი იქნებოდა ადეკვატური.
იყო თუ არა რაისისგან პირდაპირი გაფრთხილება იმასთან დაკავშირებით, რომ ქართული მხარე არ წამოგებოდა ამ პროვოკაციებს?
მიხეილ სააკაშვილი:
ჩვენ ვაფრთხილებდით ამერიკელებს, რომ პროვოკაციების ინტენსიფიკაცია ხდებოდა, ამერიკელების პასუხი იყო ასეთი -მაქსიმალურად არ ავყოლოდით ამ პროვოკაციებს. ფუნდამეტური დებულება, რომელიც ქონდათ ამერიკელებსა და ევროპელ პარტნიორებს, ეფუძნებოდა ერთ სტრატეგიულ გათვლას, რომელიც შეიცვალა აგვისტოში, რომ რუსეთი, მიუხედავად მუქარისა, აგრესიისა და პროვოკაციებისა, არ იყო მზად ფართომაშტაბიანი ინტერვენციისათვის სხვა ქვეყნებში.
რეალურად ასეთი მაშტაბის ინტერვენცია მან განახორციელა 1979 წელს ავღანეთში, მანამდე 1968წელს ჩეხოსლოვაკიაში და 1956 უნგრეთში. ფუნდამენტური დებულება, რომელიც 90- იან წლებში ჩამოყალიბდა, არავის არ სჯეროდა. ფუნლდამენტურად რუსეთი მზად იყო წასულიყო იგივე ინტერვენციაზე, რაზეც საბჭოთა კავშირი წავიდა უნგრეთსა და ავღანეთში.
ეს იყო მთავარი შეუთანხმებლობა. შეიძლება ზოგიერ ჩვენგანს მიუხედავად იმისა, რაც საქართველოს გარშემო ხდებოდა, ყველა უტყუარი ნიშნით გავდა სამხედრო ოპერაციისათვის მზადებას. ზოგიერთ ჩვენგანს და მათ შორის მეც, ბოლომდე არ გვჯეროდა - ნუთუ მართლა გადალახავენ წითელ ხაზს, აიღებენ თავზე ხელს.
მე ვაღიარებ - შეიძლება დაგგვაგვიანდა რეაგირება. სანამ ხუთასჯერ არ გადავამოწმეთ, სანამ არ დავინახეთ ის, რომ ხდება წარმოუდგენელი, ამის დაჯერება ბოლომდე გვიჭირდა.
დღესაც ბევრს ევროპასა და ამერიკაში უჭირს იმის დაჯერება - ნუთუ მათ ეს ნაბიჯი პირველებმა გადადგეს.
რუსეთის აგრესიის შედეგად ფუნდამენტურად შეიცვალა მსოფლიო წესრიგი.
ჩვენ ყველანი ვიმეორებთ - ცივი ომი შეუძლებელია. ის, რაც რუსეთმა გააკეთა, ეს იყო ცივი ომის ცხელი გამოვლინება.
ჩვენ ვიმეორებდით, რომ საზღვრები ურყევია.
პირველად მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, დიდმა ევროპულ სახელმწიფოს ქონდა მცდელობა სამხედრო ძალის გამოყენებით თავისი მეზობლის საზღვრების ხელეყო.
ნაცისტური გერმანიის და საბჭოთა კავშირის შემდეგ ასეთი მცდელობა უპრეცენდენტოა.
მე ბოლომდე არ ვამტყუნებ ჩვენს პარტნიორებს სწორედ ამის გამო.
ლევან ვეფხვაძე:
თქვენ ახსენეთ ფუნდამენტური დებულებები, რომელსაც ჩვენი დასავლელი პარტნიორები ეფუძნებყოდნენ, როდესაც მოსალოდნელ ინტერვენციას არ იჯერებდნენ, ჩვენ ამკომისიაზე ვუსმინეთ თავდაცვი, შსს მინისტრს, უშიშროებყის საბჭოს მდივანს, რომლებმაც წარმოადგინეს მთელი ჯაჭჩვი იმისა, რასაც რუსები ახრციელებდენ, შემდეგი ლოგიკური ნაბიჯი უნდა იყოს ინტერვენცია. ყველა თანამდებობის პირი და მათ შორის თბვენც ამბოქბთ რომ გქონდა თ ოპტიმიზმი, რომ რუსები ამხელა ინტერვენციაზე არ წავიდოდნენ. 7-ში გადაიდო თქვენი ივიიტი, ეს ხომ არ იყო თქვენი გადამეტებული ოპტიმიზმი იმ რეალობასთან რაც ჩვენ გვქონდა? იმიტომ რომ 29 ივლისს ნაღმებით დაიბომბა ჩვენი სოფლები. რა ანალიტიკური ჯგუფი მუშაობდა, რომელცი თქვენ გაწვდიდათ ინფორმაციას იმის შესახებ, რომ შესაძლოა ეს ინტერვენცია არ შედგეს?
როდესაც თქვენ გაწვდიდნენე ინფორმაციას, რატომ არ შეუჩერეთ მანდატი რუსეთის სამშვიდობო ძალებს, რომლის საფუძჟველზეც დაიწყო მოქმედება. და მეორე, რა მიზნით იყავით იტალიაში 21 ივლისს ერთი კვირით?
მიხეილ სააკაშვილი:
მინდა გავიზიარო ის კრიტიკა ნაწილობრივ და გავიმეორ ის, რაც მანამდე განვაცხადე.
ალბათ გულში ღრმად ჩვენ არ გვჯეროდა, რომ რუსეთი ამას გააკეთებდა. ნუ გამამტყუნებთ, იმიტომ რომ ამის არ ჯეროდა მერკელს, აშშ-ს ხელმძღვანელობას, იმ ლიდერებს, რომლებსაც მე დავუკავშირდი 7აგვისტოს.
ჩვენ ვიყავით ზედმეტად ფრთხილები.
ეს პროვოკაციები დაიწყო ადრე, ეს არის რამდენიმეწლიანი ისტორია. ხდებოდა ესკალაცია, გვიხსნიდნენ ცეცხლს, ამას ეწირებოდნენ ჩვენი მოქალაქექი, ჩვენ ვუბრუნებდით ცეცხლს და შემდეგ წყნარდებოდა სიტუაცია.
ივნისის დასაწყისში იყო თავდახსმა სანაკოევზე, ჩვენ გავაძლიერეთ უსაფრთხოების ზომები და შემდეგ დიდი ხნის განმავლობაში პროვოკაციებს ადგილი აღარ ჰქონია.
როცა აგვისტოს დასაწყისში ესკალაცია დაიწყო, ჩვენ ვთქვით, რომ შეიძლება ეს ატარებდა პროვოკაციის სახეს, ჩავთვალეთ საჭიროდ ჩვენი ძალების გაძლიერება, თუმცა ვფიქრობდით, რომ ეს აუცილებლად ჩაცხრებოდა.
მე ოჯახთან ერთად ვიყავი დასასვენებლად ერთი კვირით, თუმცა ჩამოვედი ხუთ დღეში, ვინაიდან აქ სიტუაცია დაიძაბა. მე დავბურნდი, გავაძლიერეთ პოსტები.
შემდეგ უნდა წავსულიყავი პეკინში, ჩვენ გასართობად არ მივდიოდით, დეგეგმილი იყო შეხვედრა მსოფლიო ლიდერებთან.
მე ვცადე მედვედევთან დალაპარაკება, მაგრამ მივიღე უარი.
პეკინში წავსლით გვეძლეოდა უნიკალური შანსი გვენახა პუტინი, ბუში, სარკოზი, რომლებიც იყვნენ პეკინში.
პირველი ჩემი გეგმა, გავფრენილიყავით დილას, ჩამესწრო ამ მიღებაზე, ვერ განხორციელდა, რადგან როცა გვეგონა, რომ სიტუაცია ჩაცხრა, მაშინ ცეცხლი გაუხსნეს სოფლებს გადავდეთ მიღებაზე წასვლა და გადავწყვიტე ოლიმპიადის გახსნაზე წასვლა. შემდეგ ვნახეთ, რომ კარგად არ მიდიოდა საქმე. ჩამოვიდა პოპოვი, რომელიც არ დაგველაპარაკა. ვიდექი არჩევანის წინაშე, ჩავმჯდარიყავი თვითმფრინავში - ამ შემთხვევავში რამოდენიმე საათის განმავლობაში ვერ მოვახდენდი რეაგირებას, ან დავრჩენილიყავი საქართველოში. დამირეკა ჩემი პროტოკოლის უფროსმა ზურაბ დარჩიაშვილმა და მითხრა იმ შემხთვევაში თუ არ გავფრინდებოდით ზუსტად 7 საათზე, ვეღარ შევძლებდით ჩინეთის აეროპორტში დაშვებას ის არსებული რიგის გამო. მე არ გავრისკე და საქართველოში დარჩენა ვამჯობინე. საქართველო ხშირად იყო კრიტიკულ სიტუაციაში.
მინდა შეგახსენოთ, რომ ჩვენ სერიოზული დაძაბულობა გვქონდა, სანაკოევზე თავდასხმის გამო.
დიდი დაძაბულობა გვქონდა აპრილსა და მაისში, განსაკურებით მას შემდეგ, რაც პუტინის განკარგულებით აფხაზეთში შეიყვანეს ჯარები, რამდენიმე შეტევა გვქონდა კოდორის ხეობაზე, თავდასხმა გვქონდა წითელ უბანში, ყოველ ჯერზე ჩვენ ამ პროვოკაციების რეჟიმში ვიყავით. იმდენად შევეჩვიეთ ამას და ყოველივე ეს იმდენად გახდა ჩვენი ცხოვრების ნაწილი, რომ პრაქტიკულად, თუ პირველ შემთხვევებზე ბევრად უფრო შემაშფოთებლად და მკაცრად ვრეაგირებდით, ბოლოს ეს თითქმის რუტინის ნაწილი გახდა. ეს არის მოწინააღმდეგის მეთოდი -მოგადუნოს.
ამის გამო საქართველოს სახელმწიფო არსებობას და ვერც დიპლომატიურ აქტიურობას ვერ შეწყვეტდა.
პეკინში წასვლა იყო ამ დიპლომატიური აქტიურობის ძალიან მნიშვნელოვანი შემადგენელი ნაწილი.
ეს ნათლად მიუთითებს იმას, რომ რუსებმა დრო შეარჩიეს თითქმის იდეალურად.
აქ იყო რამოდენიმე ფაქტორი, რის გამოც რუსეთს აგვისტოში ჭირდებოდა ომის დაწყება.
ეს იყო პოლიტიკური კალენდარი.
ბუქარესტის შემდეგ ისინი დეკემბერში მოელოდნენ საქართველოს შემდგომ წინსვლას- ნატოში ინტეგრაციასთან დაკავშირებით.
გენერალური შტაბის უფროსმა ნათლად თქვა, რომ ჩვენ მივმართავთ ყველა მეთოდს, რათა საქართველო ნატოში არ გაწევრიანდეს.
გენ-შტაბის უფროსი ცირკის დირექტორი არ არის. ყველასთვის გასაგებია მისი მეთოდები და ის, რა მეთოდებზე საუბრობს ის.
თუ რუსეთს სურდა, რომ დეკემბრამდე რაიმე მოემოქმედებინა, საჭირო იყო ზაფხულის გამოყენება, რადგან სექტემბრის ბოლოს კავკასიაში უკვე მოდის თოვლი. თუ შენ საბრძოლო მოქმედებების წარმოება გინდა,უნდა გამოიყენო აგვისტო-სექტემბრის პერიოდი.
აგვისტოში მდინარეების ფონი ყველაზე დაბალია და აფხაზეთში ეს მნიშვნელოვანი ფაქტორია ტანკების შემოყვნის თვალსაზრისით. მითუმეტეს, ამ პერიოდში მათ რკინიგზაც გააკეთეს.
აგვისტოში ყველაზე ხელსაყრელი ამინდია რუსული საფრენი აპარატებისათვის.
მათ თვითმფრინავებს კარგი ღამის ხედვა არ აქვთ და სწორედ ამიტომ გვბომბავდნენ სტრატეგიული ბომბდამშენებით მათ კარგი ღამით ხედვა აქვთ, ხოლო „სუ-25 -ს", „სუ-27" და „მიგ-29" ღამის ხედვა არ აქვს და მათ არ აქვთ ასევე ღრუბლებში ხედვა. ამიტომ მაისში როცა ესკალაციამ პიკს მიაღწია, თუკი რაიმე მოქმედებებს გეგმავდნენ, ეს არ გამოუვიდოდათ, რადგან მთელი ამ თვის განმავლობაში წვიმდა და ალბათ ამიტომ მოუხდათ ამ გეგმაზე ხელის აღება.
ეს სპეკულაციაა, მე არ ვიცი, ქონდათ თუ არა რაიმე გეგმა, მაგრამ მაშინაც სერიოზულ ზღვართან ვიყავით მისული.
საბრძოლო მოქმედებების განსახორციელებლად აგვისტოში იყო იდეალური ამინდი.
მინდა ყველამ გავიხსენოთ, რომ რუსეთმა წარსულშიც ყველა პროვოკაცია დაგეგმა და განახორციელა აგვისტოს თვეში არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ ჩეჩნეთშიც.
ჩეჩნეთში ორჯერ დაიწყო ომი აგვისტოში, ეს ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს. 1992 წელს აფხაზეთში პროვოკაცია წამოიწყეს აგვისტოში და 2004 წელს, მას შემდეგ რაც რამოდენიმე თვიანი ესკალაცია იყო, ნამდვილი საომარი მოქმედებები ცხინვალში დაიწყო სწორედ აგვისტოში.
ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც რუსეთიდან შემოვიდნენ ინსტრუქტორები, შემოიტანეს იარაღი და მისცეს ბრძოლის დაწყების განკარგულება.
ეს ერთი.
მეორე- აგვისტოს დასაწყისში მთელი მსოფლიო სიამოვნებაზე ფიქრობს, თქვენ ახსენეთ, რომ მე ოჯახთან ერთად ვიყავი დასასვენებლად. მარტო მე კი არა, ამ დროს მსოფლიოს ყველა ლიდერი ისვენებს. მაგალითად, როცა ხალხის ძებნა დავიწყე, გერმანიის კანცლერი ანგელა მერკელი იმყოფებოდა გერმანიის საზღვრებს გარეთ, გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი შტაინმაიერი სარდინიაში იყო წასული და ტელეფონი გამორთული ჰქონდა, ნატოს გენერალურ მდივანს დავუკავშირდი, თუმცა ისიც არ იყო ბრიუსელში და ვერ შევძელი მასთან ღიად საუბარი, რადგან ყველა, ვისაც არ ეზარება ღია საუბარს უსმენს. კარგად ვიცით, ვისაც არ ეზარება.
დანარჩენი ლიდერები იმყოფებოდნენ პეკინში- ბუში და სარკოზი იყვნენ პეკინში.
იმ დღეებში ბევრი სიმპტომი იყო, მაგრამ რუსეთის ტელევიზიით მოვისმინე, რუსეთის სახმელეთო ჯარების უფროსის განცხადება - საქართველო არღვევს ოლიმპიურ ქარტიას, რადგან ოლიმპიადის გახსნის დღეს აპირებს ომის დაწყებას.
ჩემთვის ეს იყო მოწმენდილ ცაზე მეხის გავარდნა.
ბევრი პროვოკაციული განცხადება მომისმენია რუსეთის მხრიდან, მაგრამ ასეთი სიზუსტით, ასე ნათლად ამის მითითება იყო რა თქმა უნდა საგანგაშო.
ლიდერების გარდა, აგვისტოში მოქალაქეებიც ისვენებენ.
შესაბამისად ყველაზე ნაკლები ადამიანი უყურებს ამ დროს ტელევიზორს და კითხულობს გაზეთს.
ყველა ემზადება ოლიმპიადის სანახავად.
სადღაც რომელიღაც შორეულ საქართველოში ღამით განხორციელებული თავდასხმები იმდენად გაუგებარი თემაა და იმდენად იდეალური დროა დიდი ქვეყნისათვის შავი საქმეების მისაჩუმათებლად და პატარა ქვეყნისათვის საკუთარი სიმართლის არგასატანად, რომ ყველაზე საშიში პერიოდი სწორედ ეს იყო ჩვენთვის. ჩვენ ასეთი სიტუაცია გვქონდა გასული წლის აგვისტოში, როდესაც წითელუბანში დაგვბომბეს, 2004 წლის აგვისტოში, როდესაც ცხინვალში მოაწყვეს პროვოკაცია.
ასე რომ, თავისთავად, მხოლოდ იმის გამო რომ აგვისტოში საშიში პერიოდია, ამ თვეს კალენდრიდან ვერ ამოვიღებდით და ვერც საკუთარ ცხოვრებას ამოვატრიალებდით.
თარიღების იდეალურად შერჩევამ კარგად იმუშავა.
რამდენიმე დღე გავიდა, ვიდრე სარკოზი და ბუში პეკინიდან სამშობლოში დაბრუნდნენ, პუტინი კი, მეორე დღესვე ჩაფრინდა მოსკოვში, როგორც ალბათ იყო დაგეგმილი. ყველა რუსულ გაზეთში წერია, რომ სამხედრო რკინიგზის მშენებლობა აფხაზეთში უნდა დასრულებულიყო 5 აგვისტოს.
მინდა გკითხოთ: რატომ მაინცდამაინც ხუთი აგვისტო?
ჯავაში აშენებდნენ ბაზას, საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებისაგან ვიცი, რომ ჯავის ადგილობრივ მოსახლეს 1200 ევროს უხდიდნენ მხოლოდ იმისათვის, რომ ხუთ აგვისტოს ეს ბაზა შესულიყო მწყობრში. საიდან მოვიდა ეს თარიღი? ჩვენ სწორედ ბაზის მშენებლობის გამო არ ვატარებდით ჩვენს ტერიტორიაზე სამშენებლო მასალებს, მათ შემოტანა უწევდათ რუსეთიდან. რაც ბევრად უფრო ძვირი უჯდებოდათ.
აღარაფერს ვამბობ იმაზე, რომ უკრაინიდან შავი ზღვის ფლოტი გამოვიდა წინასწარ, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინის პრეზიდენტმა მათი შეჩერება რამდენჯერმე სცადა, სპეციალურ ბრძანებასაც მოაწერა ხელი, მაგარამ მათ ესეც არაფრად ჩააგდეს.
ეს იყო ბრძანება, რომლის თანახმადაც არც უნდა გამოსულიყო, ხოლო შემდეგ ვეღარ უნდა დაბრუნებულიყო, მაგრამ გამოვიდნენ და შევიდნენ კიდეც.
საყოველთაო მობილიზაცია გამოცხადდა არა მხოლოდ ჩრდილოეთ-კავკასიაში, არამედ სადესანტო ჯარებშიც, უარი თქვეს რუსეთში ხალხის შვებულებაში გაშვებაზე.
ხაზგასმით მსურს ავღნიშნო ისიც, რომ სგავსი რამ ხდებოდა ყოველ ზაფხულს, თუმცა ამჯერად გადააჭარბეს. ამის ანალიზს დაჭირდებეოდა დრო. საქართველო დაზვერვის სუპერ-სახელმწიფო არ არის. ნებისმიერ სადაზვერვო სამსახურს დაჭირდებოდა რამოდენიმე კვირა, რომ გაეანალიზებინა ის, რაც ხდებოდა.
მინდა გაგახსენოთ, ივნისის დასაწყისში მთელ ჩრდილო-კავკასიაში დაიწყეს ქართული წარმოშობის რუსეთის მოქალაქეების გაკონტროლება. ყველა მათგანი დაითხოვეს შეიარაღებული ძალებიდან.
გამოიცემა ბრძანება, რომ ყველა ქართული საუბარი ჩრდოლო-კავკასიაში ჩაწერილიყო და გაანალიზებულიყო. ამის ასლი ჩვენ გვქონდა.
გაამკაცრეს კონტროლი საქართველო-რუსეთის საზღვრის აფხაზეთის მონაკვეთზე, რაც ასევე უჩვეულო იყო საკურორტო სეზონისათვის. დაიწყეს მასობრივი რეპრესიები ყველა საეჭვო ელემენტების მიმართ, რომელსაც შესაძლოა საქართველოსთან რაიმე კავშირი მაინც ქონდა.
ეს პატარა სადაზვერვო დეტალი ძალიან გავს სერიოზულისათვის მზადებას.
ინფორმაციის ჩაკეტვა კავკასიის რეგიონში არსებულვითარებასთან დაკავშირებით. როცა ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ეს მსოფლიოსათვის მოულოდნელი იყო, საგულისხმოა ერთი ფაქტი, საკურორტო სეზონი არა მხოლოდ აფხაზეთში, სადაც ეს ჩავარდა მთლიანად, არამედ სოჭში - რუსეთის მთავარ კურორტზე, სადაც წინა წლებში სასტუმროები შევსებული იყო ასი პროცენტით, ამ სეზონზე სასტუმროების შევსება იყო ოცდაათი პროცენტი. რატომ? იმიტომ, რომ მთელი რუსული პრესა ლაპარაკობდა მოსალოდნელ ქართულ-რუსულ ომზე.
მე წავიკითხე პაველ ფენგელ გაუერის სტატიები და ასევე მქონდა საშუალება მას შევხვედროდი. ის სრულიად დაბეჯითებით ამბობდა, რომ მაისში, ან აგვისტოში საქართველოში იქნებოდა ომი. ის იყო საშინლად აღტკინებული ამ ფაქტის გამო და თვლიდა, რომ სამხედრო ჟურნალისტისათვის ამაზე დიდი სიამოვნება არაფერია, განსაკუთრებით ზაფხულში, როცა დავსვენებასთან ერთად შეუძლია ომს ადევნოს თვალი. ამ დონეზე იკვრებოდა სიტუაცია ჩვენს გარშემო.
ამის პარალელურად იყო შტაინ მაიერის, სოლანას აქტიურობა, ჩემი რადიკალური, ძალიან მოქნილი, დიპლომატიური შეთავაზების, გამბედაობის ხარისხის მქონე წერილები, რომელიც მივწერე პრეზიდენტ მედვედევს.
მე ჩემთვის წარმოვიდგინე - თუ რუსეთს არ უნდოდა ომი, რა შეიძლებოდა შეგვეთავაზებინა ისეთი აფხაზეთზე, რომელსაც ისინი დათანხმდებოდნენ, აღარ იომებდნენ და ჩვენც რაღაცას მივიღებდით - ჩვენი სურვილების ოცდაათ პროცენტს იმ ეტაპისათვის.
ვფიქრობ, გადაწყვეტილება სამხედრო მოქმედებების დაწყების შესახებ და პრინციპულად იმაზე, რომ საქართველოს რაღაც დროს მათ უნდა რამე მოეხერხებინათ, მათ მიიღეს 2001-2002 წლებში.
2006 წლის შემოდგომაზე რუსეთმა თითქმის დაიწყო ომი, მაშინ სამი ფაქტორის გამო არ გააკეთეს მკვეთრი რეაქცია -ეს იყო ევროკავშირის, ამერიკის ადმინისტრაციისა და მათი მზადყოფნის არასათანადო ხარისხი ჩრდილო- კავაკისაში. საბოლოო გადაწყვეტილება თარიღებთან დაკავშირებით, ჩემი აზრით, მიღებული იქნა თებერვალ-მარტის თვეში ბუქარესტის-სამიტის და კოსოვოს გადაწყვეტილების წინ. როგორც მოგახსენეთ, ჩვენი შეხვედრა პუტინთან იყო აბსოლუტურად ფორმალური დიალოგი. რეალურად, მათ არაფრის სურვილი არ ქონდათ, დამემოწმება ბატონი გია. 21 თებერვალს გამოვედით მძიმე შთაბეჭდილებებითა და პრაქტიკულად ცარიელი ხელებით.
სამშვიდობო მანდატი არ გავაუქმეთ იმიტომ, რომ როგორც კი ასე უბრალოდ გავაუქმებდით სამშვიდობო მანდატს, ნახევარი ხალხი ევროპასა და ამერიკაში დაიწყებდა ლაპარაკს იმის შესახებ, რომ საქართველომ მოახდინა დაძაბულობის პროვოცირება. ავად თუ კარგად, ეს სამშვიდობო მანდატი, რაღაცას მაინც აკავებდა. თუ ჩვენ ამას გავაუქმებდით წინასწარი კონსულტაციების გარეშე, ეს იქნებოდა იმის მანიშნებელი, რომ ჩვენ ვიყავით გართულებების ინიციატორი.
ამაზე ჩვენ გვქონდა დიდი დისკუსიები ჩვენს პარტნიორებთან.
ჩვენ დავიწყეთ ამის დეტალური მომზადება. სწორედ ამას ემსახურებოდა სოლანას ვიზიტი.
მან დაიწყო ღიად საუბარი იმაზე, რომ რუსი სამშვიდობები უნდა ჩაგვენაცვლებინა ევროპელებით.
ჩვენ ვამბობდით, რომ კი არ გავყაროთ, ჩავანაცვლოთ.
ჩვენ, ამ მხრივ, პროგრესი გვქონდა.
სოლანამ დაიწყო ღია განცხადებები, ევროკავშირმა შესაძლებელია განხილვა მათი ევროპული მონიტორებით ჩანაცვლების თაობაზე, შტაინ მაიერის გეგმაში იყო მსგავსი მონახაზი, თუმცა ის რაღაც ნაწილს რუსეთს უტოვებდა.
დასამალი არაფერია, ოთხი წელი მე ვიყავი სტუდენტი ამერიკაში, როცა შევარდნაძემ ამ სამშვიდობო ხელშეკრულებებს მოაწერა ხელი, მაშინ როგორც სტუდენტმა რამდენიმე სტატია გამოვაქვეყნე ქართულ და უცხოურ პრესაში, სადაც ამ ფაქტს ვაკრიტიკებდი.
ჩემი პროფესიითა და სპეციალიზაციით ვარ ადამიანის უფლებების დამცველი ეროვნული უმცირესობების საკითხებში. ამაზე მაქვს სამეცნიერო სტატიებიც, ასევე საერთაშორისო სამშვიდობო ოპერაციებზე მაქვს დაწერილი საკურსოები ამერიკაში, ასევე ნორვეგიის ადამიანის უფლებების ინსტიტუტში ოსლოში.
ჩემთვის ძალიან მტკივნეული იყო ის, რაც მაშინდელმა საქართველოს მთავრობამ გააკეთა. მათ პრაქტიკულად დააკანონეს ოკუპანტები და პირველი სამშვიდობო რუსული ბატალიონი იყო ზუსტად ის, რომელიც სეპარატისებთან ერთად იღებდა სოხუმს. ეს იყო მძიმე რამ ჩემთვის.
ჩვენ მაშინ ვიყავით ხაფანში გაბმული. მათ თავის სამშვიდობო ყოფნას მიუსადაგეს გაეროს სამშვიდობო ძალის ყოფნა აფხაზეთში.
ჩვენი მთავარი კითხვა იყო არა ის, რომ რუსები უნდა ყოფილიყვნენ თუ არა, არამედ ვფიქრობდით იმაზე, თუ როგორი რეაქცია იქნებოდა მას შემდეგ, როცა საერთაშორისო დამკვირვებლებს ვეტყოდით, რომ წადით. ჩვენ ამაზე ვფიქრობდით მრავალი წელი.
რატომ არ გვყავდა მძიმე ტექნიკა ქურთასა, თამარაშენში? იმიტომ, რომ სამშვიდობო მანდატით არ იყო ასე გათვალისწინებული.
სამშვიდობო მანდატით საქართველო ბოლომდე წესებით თამაშობდა. ჩვენმა წესიერებამ მიგვიყვანა აქამდე.
ჩვენ ბოლომდე ვიცავდით სამშვიდობო მანდატს, იქ იყო მხოლოდ მსუბუქი იარაღით შეიარაღებული პოლიცია, როცა უკვე სიტუაცია გართულდა, მძიმე ტექნიკის გადაყვანა იყო გვიან.
ასევე იყოს აფხაზეთში საერთაშორისო გაეროს მანდატის ხათრითაც,
ჩვენ ვიყავით მაქსიმალურად თავშეკავებულნი საერთაშორისო პრინციპებიდან გამომდინარე, უნდა გამოვსულიყავით თუ არა მოსკოვისა და დაგომისის ხელშეკრულებებიდან.
ბატონო პაატა, თქვენ იყავით და მეც ვიყავი ზუგდიდში 9 აგვისტოს, როცა ჩვენმა მეზობელმა ჩვენს და მთელ საერთაშორისო თანამეგობრობას თავზე გადაგვახია ის საერთაშორისო მანდატი, რომელიც იქ იყო.
ისინი გამოცხადდნენ, ჩვენ ვუყურებდით მათ მოძრაობას ახლოდან ტანკებით, ჯავშანტექნიკით, აურაცხელი სამხედრო ძალით.
მათ უთხრეს საერთაშორისო დამკვირვებლებს -გაძლევთ 20 წუთს, გაგვეცალეთ აქედან, ჩვენ შევდივართ სამეგრელოს ტერიტორიაზე.
ოცი წუთიც არ დაჭირდათ ჩვენს სახელოვან საერთაშორისო დამკვირვებლებს, ისინი სულ ფართხა-ფურთხით გაცვივდნენ იქედან.
ეს იყო ჩვენთვის ნათელი გაკვეთილი იმისა, როგორ ზეიმობს უკანონობა იმ ხალხზე, ვისაც უნდა კანონის დაცვა. როგორ ზეიმობს ის ხალხი, ვინც არცერთ წესს არ იცავს და არ აქვს იმ დონის უწესობა, რომ თავისივე ხელმოწერილ შეთანხმებაზე თქვას ხელაღებით უარი.
რუსეთმა დაინახა, რომ საერთაშორისო პროცესი რეალურად ჩაერთო, რეალურად დაიწყო იმ საკითხების დაძვრა, რაც წლების განმავლობაში იყო გაყინული.
თქვენ იცით, რომ ივნისში გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ 15 წლის შემდეგ აღიარა აფხაზეთში ჩატარებული ეთნიკური წმენდა.
მას შემდეგ რაც დაიწყო ინტერნაციონალიზმის პროცესი, მან თქვა ინტერნაციონალიზაციას კი არ მივიღებთ, არამედ მივიღებდით იმას, რაც მოხდა და შემდეგ ახალი ათვლის წერტილიდან ვისაუბრებდით ყველაფერზე.
ამ მდგომარეობაში აღმოვჩნდით ჩვენ.
უნდა გვემოქმედა თუ არა სხვანაირად? მე მაინც მგონია, რომ სწორი ტაქტიკა, პოლიტიკა და სტრატეგია იყო საერთაშორისო შეთანხმების დაცვა.
ჩვენ ვართ პატარა ქვეყანა, ასეთი ქვეყნისათვის საერთაშორისო წესდების დაცვა არის მოქმედების ალფა და ომება.
პატარა ქვეყნის საზღვრები, სუვერენიტეტი დაცულია არა უხეში ძალით, არამედ საერთაშორისო ნორმებით, ხელშეკრულებებით და საერთაშორისო თანამეგობრობის კეთილი ნებით.
რუსეთს ქონდა თავზე ხელის აღების ფუფუნება.
ლევან ვეფხვაძე:
თქვენ ახსენეთ ბუშისა და პუტინის შეხვედრა პეკინში. ეს კითხვა ბევრ მინისტრს დავუსვი, სამსწუხაროდ პასუხი ვერ მივიღე. 7აგვისტოს დღის განმავლობაში ქვეყნის შიგნით და გარეთ ვისთან შედგა კონსულტაციები ამ გადაწყვეტილების მიღების წინ?
მეორე კითხვა ეხება მეთიუ ბრაიზას. მასზე შევიტყეთ ასეთი ინფორმაცია, 8აგვისტოს ჩამოვიდა მეთიუ ბრაიზა, რომელიც თქვენ ორი დღის განმავლობაში არ მიიღეთ ბუშის განცხადების გამო, რომელიც ექპერტების გამო არასათანადოდ ადეკვატური იყო იმ რეალობის, რომელიც 8აგვისტოს იყო ცხინვალის მიდამოებში?
მიხეილ სააკაშვილი:
გადაწყვეტილებას ჩვენ ვიღებთ თვითონ. თუ ნებართვა იგულისხმება, ნებართვას არავისაგან არ ვიღებთ.
პირველი , ვისაც მე ვცადე დავკავშირებოდი ესკალაციის პიკზე, ეს იყო რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტი მედვედევი.
მათ საგარეო საქმეთა სამინისტროს პირით ამ კონტაქტზე უარი შემოგვითვალეს.
მეორე ვისაც ვცადე დავკავშირებოდი, ეს იყო პოპოვი, რომ იქნებ ადგილზე გადაგვეწყვიტა ეს ურთიერთობა.
მაქსიმუმ, ვისთანაც კონტაქტში შესვლა შევძელით, ეს იყო, გენერალი კულ-ახმეტოვი. პოპოვმაც არ გვაღირსა პასუხი და მიუხედავად იმისა, რომ თბილისში ჩამოვიდა, ცხინვალში ჩასვლას და სიტუაციის ადგილზე დარეგულირებას სხვადასხვა საბაბით თავი აარიდა.
7აგვისტოს სიტუაცია გართულდა, ჩვენი სამშვიდობოები იქნა დახოცილი. ცეცხლი, ხან წყდებოდა, ხან არა. 7აგვისტოს საღამოს დავიწყე დაკავშირება ჩემ სატელეფონო ცნობარში ყველა შესაძლო მოკავშირესთან და მეგობართან.
მე დავურეკე პოლონეთის, ლიტვის პრეზიდენტებს, ვიპოვე შვედეთის საგარეო მინისტრი და ნატოს გენერალური მდივანი სხეფერი.
მათ გავაცანით სიტუაცია, გენერალურ მდივანს გავაცანი სიტუაცია, რაც შეიძლებოდა ღია ხაზით. სიტუაცია ადგილზე გვქონდა სერიოზული, ეს იყო ოპერატიული სიტუაციის დეტალები.
იგივე ვუთხარი კარლ ბილდს. ყველას გაუკვირდა, რომ ეს სიტუაცია გართულდა ცხინვალთან მიმართებაში ისევე როგორც ჩვენ.
რატომ? იმიტომ რომ რუსები სულ ახსენებდნენ კოდორს, მათ ეს ყელში ქონდათ გაჩხერილი.
კოდორთან დაკავშირებით მედვედევის, ლავროვისა და სხვა რუსი ოფიციალური პირების მიერ დღეში ორი-სამი განცხადება კეთდებოდა, თუმცა ცხინვალი არ ახსენდებოდათ.
ვისაც შევძელი მათ დავუკავშირდი, ასეთი სიტუაცია იყო.
რაც შეეხება ამერიკელებს, რამდენადაც ვიცი ეკა ტყვეშელაშვილს ქონდა საუბარი სახელმწიფო დეპარტამენტის სხვადასხვა წარმომადგენლებთან სიტუაციის გაცნობის თვალსაზრისით.
მე ვერ ვიხსენებ, როდის შევხვდი მეთიუ ბრაიზას, თუმცა მას შევხვდი ნამდვილად.
იმ დღეებში ჩვენ გვქონდა ბევრი საზრუნავი, რამდენჯერმე ვიყავი ცხინვალის მიმართულებით, ვიყავი გორში, სადაც ვატარებდით თათბირებს. 9აგვისტოს ვიყავი ზუგდიდში. ფრენა შეუძლებელი იყო. ასევე გამოვდიოდი მსოფლიო ტელევიზიების პირდაპირი ეთერით.
ეს იყო პრიორიტეტი ჩემთვის, თუმცა სახელმწფო არ შემოიფარგლებოდა მარტო ჩვენით. თუ ვინმე იყო ჩამოსული, მათ ხვდებოდნენ ყველა დონის თანამდებოდის პირები და ელაპარაკებოდნენ.
მე არ ვიყავი არავიზე გაბრაზებული. მე მიმაჩნდა, რომ დრო დაჭირდათ ჩვენს პარტნიორებს.
დრო იყო ძალიან ძვირფასი რომ გარკვეულიყვნენ სიტუაციის სიძნელეში, თუმცა ამაში ისინი სწრაფად გაარკვიეს რუსებმა.
როდესაც ჩემთან მოვიდა აშშ-ს ელჩი საქართველოში, მან გადმომცა კონდოლიზა რაისისა და ლავროვის ნალაპაკარები. ტექნიკურად შეუძლებელი იყო ყველასთან საუბარი, რუსები იყვნენ აგრესიულ ხასიათზე.
როდესაც ჩვენ მათ ვკითხეთ, რა იყო მათი ინტერვენციის მიზანი, მათ გადმოგვცეს სიტყვა-სიტყვით -ეს იყო 8 აგვისტო - ჩვენი მიზანია საქართველოს სრული განადგურება. იმედია, ამას ყველა პარტნიორი დაადასტურებს.
თქვენ იცით, რომ საფრანგეთის პრეზიდენტმა სარკოზიმ გაახმაურა კიდევ სხვა უფრო კოლორიტული დეტალები, პირადად ჩემს მიმართ რას აპირებდა რუსეთის ხელმძღვანელობა.
მე არ შევალ ამ ყველაფრის დეტალებში, მაგრამ ისინი ამ ტერმინებით გამოხატავდნენ თავიანთ აზრებს და თავს არ იზღუდავდნენ თავის მუქარებში და არც დეტალებში როგორ უნდა განეხორციელებინათ ეს მუქარები.
დრო დაჭირდათ, რუსები დაეხმარნენ სიტუაციის გარკვევაში. რამოდენიმე დღის შემდეგ, ვფიქრობ, ჩვენი პარტნიორების სერიოზულმა ჩარევამ მკვეთრად შეზღუდა ის მანევრი, რომელიც ბოლოს რუსეთის აგრესიას საქართველოსთან მიმართებაში დარჩა.
პაატა დავითაია:
ბატონო პრეზიდენტო, ერთ-ერთი ძირითადი ბრალდება, რომელიც საქართველოს და პირადად თქვენი მისამართით გაისმის, არის ის, რომ თქვენ განახორციელეთ მძინარე ქალაქზე თავდასხმა.( საუბარია ცხინვალზე) თვლით თუ არა, რომ ის შეტევა, რომელიც იქნა განხორციელებული ღამით, იყო სწორი გადაწყვეტილება? და როგორ ფიქრობთ რა ბრძანებები გაეცით ამ მოქმედებების დაწყებისთანავე, საუბარია თქვენს ბრძანებებზე, გენ-შატბის უფროსმა ჩვენ ამასთან დაკავშირებით მოგვაწოდა ინფორმაცია. ჩვენ გვინდა თქვენგან მოვისმინოთ. რატომ გადაწყდა ამ ღონისძიებების გატარება ღამით?
გოკა გაბაშვილი:
ვინაიდან ჩვენ 7 აგვისტოს ეპიზოდთან მივედით. ასეთი შეკითხვა ჩნდება, ბატონო პრეზიდენტო რა მომენტში ჩათვალეთ, რომ ეს არ იყო ტრადიციული პროვოკაცია, არამედ იყო ფართომაშტაბიანი შემოჭრა. რა მომენტში მიიღეთ გადაწყვეტილება იმასთან დაკავშირებით, რომ საქართველო ჩაბმულიყო საომარ მოქმედებებში?
ხათუნა გოგორიშვილი:
სანამ სამხედრო ოპერაციის დაწყებასთან დაკავშირებით საბოლოო გადაწყვეტილება იქნებოდა მიღებული, რატომ ამ მოხდა მშვიდობიანი მოსახლეობის ევაკუაცია ცხინვალის რეგიონის სოფლებიდან.?
აკო მინაშვილი:
არის ბევრი საუბარი რუსეთში, საერთაშორისო საზოგადოებაშ იმიჩ თაობაზე, რომ განახორციელა თუ არა ქართულმა შეიარაღებულმა ძალამ შეტევა იმ დროისათვის სამშვიდობო ძალებზე?
გივი თარგამაძე:
რამდენად იყავით საქმის კურსში იმ განცხადებასთან დაკავშირებით, რომელიც ქართული სამშვიდობო ძალების მაშინდელმა მეთაურმა ყურაშვილმა გააკეთა? და რამდენად გამართლებული იყო ის რამდენიმე მილიარდიანი ხარჯი, რომელიც ქართული არმიის ასაშენებლად გაიწია და ყველა ის ღონისძიება, რომელიც ქართული არმიის ჩამოსაყალიბებელად იყო მოწოდბებული.
რომ არ გვყოლოდა ისეთი არმია, როგორიც გვყავდა და რომ არ მიგვეღო გადაწყვეტილება საომარი მოქმედებების წარმოებისა, თქვენი აზრით, რა სურათს მივიღებდით ამ შემთხვევაში?
მიხეილ სააკაშვილი:
რუსეთი ამისათვის დიდი ხნის წინ ემზადებოდა. ჩვენ გვაქვს საქმე ავტორიტარული ქვეყნის პროპაგანდისტულ მანქანასათან.
ამ მანქანას აქვს დიდი გამოცდილება. ჯერ კიდევ დაწყებული საბჭოთა დროიდან, მათთან ბრძოლა მარტივი ნამდვილად არ არის. მე ვიყავი უკრაინაში, უკრაინის შიმშილის, ნამდვილი გენოციდის აღნიშვნაზე, მაშინაც იყვნენ ჟურნალისტები, რომლებმაც მოიარეს უკრაინა, ნახეს ასობით ათასი ადამიანი, რომელიც კვდებოდა შიმშილით. 7 მილიონზე მეტი ადამიანი დაიღუპა, რის შედეგადაც ეთნიკური უკრაინელებისაგან დაცალეს უკრაინის უმეტესი ნაწილი. ეს მაშინდელი საბჭოთა ხელმძღვანელობის მიერ გათვლილი პოლიტიკა იყო. იყო ხალხი, ვინც ეს ნახა და აღწერა, მაგრამ რუსული საბჭოთა პროპაგანდა მაშინ ისე მუშაობდა, რომ იპოვეს დასავლელი ჟურნალისტები, რომლებიც ამ ყველაფერს უარყოფდნენ. მაგალითისათვის მაშინდელი „ნიუ-იორკ-თაიმსი" ამბობდა, რომ იმას, რასაც წერდნენ, იყო სისულელე.
ყველაფერი კარგად არის და საბჭოთა მოქალაქეები არიან ბედნიერებიო. ამათ ასეთი ტყუილების სიმართლედ გასაღების დიდი გამოცდილება აქვთ.
მე დღეს თქვენ იმდენი ინფორმაცია მოგაწოდეთ, რომ ამის გაანალიზებას დრო ჭირდება.
დემოკრატიული ქვეყნები ასე იქცევიან. დემოკრატიულ ქვეყნებში შავი და თეთრი არ არის, ყველაფერი კომპლექსური და დეტალიზირებულია. ავტორიტარულ ქვეყნებში ყველაფერი მარტივია.
მძინარე ქალაქ ცხინვალს დაესხნენ საზიზღარი ქართველები თავს. დაცხრილეს ყველა იარაღიდან, გაანადგურეს მძინარე მოსახლეობა, ჩაიდინეს დანაშაული.
რუსები შევიდნენ და გადაარჩინეს მშვიდობიანი მოსახლეობა ამ ბარბაროსების შემოსევისაგან.
მარტივია ხომ ? ტყუილია თავიდან ბოლომდე.
როგორც გებელსი ამბობდა, რაც უფრო დიდია ტყუილი, მით უფრო კარგად საღდება ის.
ეს იყო კლასიკური, გებელსური სამხედრო პროპაგანდა.
სამწუხაროდ, დღესაც არიან ჟურნალისტები, მათ შორის დემოკრატიულ ქვეყნებში, დემოკრატიის მთელი ხიბლიც ის არის, რომ ასეთებიც არიან და სხვანაირებიც, რომლებიც ამ დაყრილ საკენკს კენკავენ და ამ ყველაფერს იჯერებენ.
ქალაქი ცხინვალი უკვე დიდი ხანია აღარ არის ჩვეულებრივი ქალაქი და ნამდვილად 7 აგვისტოს არ ყოფილა ჩვეულებრივი ქალაქი.
2004 წლის ზაფხულიდან რუსეთმა მიიღო შეგნებული გადაწყვეტილება, ცხინვალი გადაექცია სამხედრო ბაზად.
პრაქტიკულად, ყველა ზრდასრული მამაკაცი, რომელიც თავს ირჩენდა კონტრაბანდით, ყველანი ხელფასს იღებდნენ რუსეთის არმიისაგან, ან რუსეთის უშიშროების სამსახურიდან, ვინაიდან ჩვენ კონტრაბანდა გადავკეტეთ.
ყველა ზრდასრულ მამაკაცს ხელში ეჭირა იარაღი და მათი ერთადერთი სამუშაო ადგილი იყო ის სანგრები, რომელიც იყო ცხინვალის გარშემო და ცხინვალის შიგნით.
უზარმაზარი სამხედრო ბაზა აშენდა ცხინვალში, ჯავაში.
მოდით ვთქვათ ღიად, იმ პირიოდისათვის, როდესაც ჩვენ ცხინვალში შევედით, ცხინვალი იყო კარგად გამაგრებული, მოსახლეობისაგან ძირითადად დაცლილი, სამხედრო შეტევით რეჟიმში მცხოვრები, ელიტარიზირებული დასახლებული პუნქტი, ან პირდაპირ შეგვიძლია ვთქვათ სამხედრო ბაზა.
რამოდენიმე დღით ადრე, 2 აგვისტოს დაიწყო ცხინვალის მოსახლეობის ევაკუაცია.
როცა მე ჩამოვედი იტალიიდან, ვანო მერაბიშვილს ვუთხარი, რომ არ მომწონდა ეს ამბები. რამოდენიმეჯერ დავრეკე იტალიიდანაც და ვამბობდი, რომ არ მომწონდა რუსების რიტორიკა, პროპაგანდისტული მზადება. მეუბნებოდნენ, რომ ადგილზე არაფერი არ ხდებოდა. მე მქონდა აგვისტოს კომპლექსი.
როცა ჩამოვედი, სიტუაცია იყო გართულებული, ჩემი ჩამოსვლის წინ მოხდა აფეთქებები. როცა შინაგან საქმეთა სამინისტროს ვკითხე, რას ნიშნავდა ევაკუაციის გამოცხადება, მათ მიპასუხეს, რომ მათი დასკვნით ეს იყო პროპაგანდისტული ტრიუკი, გაყავდათ ბავშვები ბანაკებში და უნდოდათ ომის დაწყების მცდელობის იმიტაცია გაეთამაშებინათ.
როცა მათ გადაამოწმეს ინფორმაცია და მეც ჩემი არხებით დავიწყე გადამოწმება, აღმოჩნდა, რომ ცხინვალის მოსახლეობის მაშტაბური ევაკუაცია მიმდინარეობდა.
ეს შემდეგნაირად ხდებოდა. მამაკაცებს ეუბნებოდნენ რომ გაეყვანათ საკუთარი ოჯახები ცხინვალიდან, როცა საზღვარს მიუახლოვდებოდნენ უშვებდნენ მხოლოდ ბავშვებს, ქალებსა და მოხუცებს.
გავიდა თუ არა მოსახლეობა ცხინვალიდან, მათ გამოაცხადეს, რომ ცხინვალი იყო ევაკუირებული.
რა თქმა უნდა, დარჩნენ უპატრონოები, ვისაც არ ყავდა მებრძოლები ოჯახის წევრებად, ისინი არ გაიყვანეს.
ევაკუაცია არ ნიშნავდა იმას, რომ რუსებს ძალიან შეუყვარდა ცხინვალის მოსახლეობა, უბრალოდ სამხედრო თვალსაზრისით ეს იყო აბსოლუტურად გარდაუვალი და მნიშვნელოვანი ნაბიჯი.
ცხინვალი და შემოგარენიც ჩვენი კონტროლის ქვეშ არმყოფი სოფლები დაკავშირებულია რუსეთთან ვიწრო გზითა და გვირაბით.
დაიწყო სამხედრო ტექნიკის შემოსვლა.
როგორც კი დაიწყო მოსახლეობის ევაკუაცია, დაიწყო სამხედრო ტექნიკის დიდი რაოდენობით შემოსვლა დამატებით.
ამას ვგულისხმობ, როცა ვამბობ რომ დაგგვაგვიანდა.
ერთი-ორი დღით ადრე რომ ჩაგვეკეტა გზა, ამ რაოდენობით ტექნიკა ვერ შემოვიდოდა. თუმცა რადგან გადაწყვეტილება მიღებული იქნა, მაინც შემოვიდოდნენ ბევრი სხვა ადგილიდან, მაგრამ იმ მომენტში შეიძლება კიდევ მეტი ტაქტიკური უპირატესობა მოგვეპოვებინა.
ხაზი მინდა გავუსვა იმას, რომ მაშინ ნამდვილად ყველა იტყოდა, რომ საქართველომ დაიწყო პირველად ომი. თუმცა სამხედრო თვალსაზრისით ეს შესაძლოა კიდევ უფრო სწორი ყოფილიყო.
როცა მათ გაიყვანეს მოსახლეობა, მათ გაუთავისუფლეს გზა ჯავშან-ტექნიკას. საბრძოლო ვითარების პირობებში, ერთმანეთის საპირისპიროდ მოძრავი დიდი რაოდენობით სამოქალაქო პირი და ტექნიკა თავისთავად შეაფერხებდა ჯავშან-ტექნიკისა და ჯარის შემოსვლას საქართველოს ტერიტორიაზე და მეორე - მებრძოლები, რომლებიც დარჩნენ ცხინვალში, ადგილობრივი მაცხოვრებლები, რომლებიც ბოლო წლების განმავლობაში მსახურებდნენ რუსეთის ჯარში და შეიარაღებულ სტრუქტურებში, ან ე.წ. სამხრეთ-ოსეთის ჯარში, რაც რეალურად ასევე რუსეთის სტრუქტურების ფილიალს წარმოადგენდა. თუ ისინი იფიქრებდნენ იმაზე, რომ საკუთარი ოჯახებისათვის მოევლოთ, მაშინ ბრძოლისათვის საშუალება აღარ დარჩებოდათ. მნიშვნელოვანი იყო ის ფაქტი, რომ ისინი განთავისუფლებულიყვნენ ოჯახებზე ზრუნვისაგან.
ამ ევაკუაციის უკან, ეს იყო სამხედრო რაციონალური მოსაზრება. ორმოცდაათამდე რუსი ჟურნალისტი იყო ჩამოსული, მათ შორის უმრავლესობა თავდაცვის სამინისტროდან - ე. ი ომის გასაშუქებლად. სანამ მსოფლიოს ეძინა, რუსები ომის გასაშუქებლად ემზადებოდნენ. 6აგვისტოს ჩვენ მივიღეთ უტყუარი ინფორმაცია, იმის თაობაზე, რომ როკის გვირაბში რუსი მესაზღვრეები გადმოვიდნენ, გაუშვეს ადგილობრივი სეპარატისტები.
ნურასოდეს ვიტყვით იმას, რომ ოსები გაუშვეს ქართული სოფლებიდან. რეალურად ეთნიკური ოსების უსეტესი ნაწილი იყო აქეთ მხარეს და ისინი დაზარალდნენ ყველაზე მეტად.
ისინი არ იყვნენ ოსები, ისინი იყვნენ სეპარატისტები და დღეს არიან საოკუპაციო ხელისუფლების წარმომადგენლები.
გაუშვეს ეს ხალხი და უთხრეს, რომ ისინი იღებდნენ კონტროლს გვირაბზე.
მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთი იქ დიდი ხნის განმავლობაში აწყობდა პროვოკაციებს, რუსეთ-საქართველოს საზღვრის აქეთა მხარის აღება, ეს იყო პირველი და უპრეცენდენტო ნაბიჯი.
ეს იყო უკიდურესად შემაშფოთებელი ჩვენთვის.
შემდეგ მივიღეთ ინფორმაცია, რომ გვირაბში მოძრაობდა დიდი რაოდენობით ტექნიკა, რომლებმაც გადმოკვეთეს საქართველო-რუსეთის საზღვარი.
მივიღეთ ინფორმაცია, რომ ცხინვალის გარშემო სიმაღლეებზე დაამატეს რუსეთიდან შემოსული ჯარისკაცები.
მივიღეთ ინფორმაცია, რომ ჩრდილოეთში გამოცხადდა საყოველთაო მობილიზაცია, გაიწვიეს საბრძოლო მფრინავები, რაც ადრე არასოდეს მომხდარა.
მივიღეთ ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ეს ყველაფერი არ ატარებდა ეპიზოდურ ხასიათს, არამედ ყველაფერი ჯდებოდა ერთ სისტემაში და გავდა სამხედრო ინტერვენციის დაწყებას.
7 აგვისტოს მოხდა ავნევის მიმართ ხელახალი თავდასხმა.
მე დილით მოვინახულე ჩვენი ჯარისკაცები გორის ჰოსპიტალში.
5 აგვისტოს ჩავიყვანეთ ყველა ევროპელი ელჩი იმის სანახავად, თუ როგორ დაიბომბა ჩვენს მიერ კონტროლირებადი სოფლები.
ვერავინ იტყვის, რომ ჩვენ წინასწარ არავინ არ გავაფრთხილეთ,
იმედია, მათ თავიანთ მთავრობებში გააგზავნეს ინფორმაცია.
ჩვენ წინასწარ ვანახეთ ყველას ყველაფერი.
6 აგვისტოს მოგვიკლეს ხალხი ავნებში, 2 საათზე განხორციელდა შეტევა. ორი სამშვიდობო იქნა მოკლული, რამდენიმე დაჭრილი.
მოვიდა ჩემთან დავით კეზერაშვილი და მემუდარა, რომ გენერალური შტაბისათვის არტილერიის გამოყენების უფლება მიგვეცა იმისათვის, რომ ჩაეხშოთ მოწინააღმდეგის საცეცხლე წერტილები, საიდანაც ესროდნენ ამ სოფელს, რათა დაჭრილები გამოგვეყვანა.
მე მინდა ვაღიარო, რომ სამსწუხაროდ მე მას უარი ვუთხარი და განუცხადე, რაც არ უნდა მოხდეს, ჩვენ ცეცხლს არ გავხსნით, რადგან ჩვენ პრაქტიკულად შევდიოდით ესკალაციის სპირალში.
სამწუხაროდ, მე ჩემს თავზე ავიღე ეს მძიმე პასუხისმგებლობა.
შემდეგ დავით იაკობაშვილს ჰქონდა გენერალ კულ-ახმეტოვთან საუბარი.
მე მას ტელეფონით ორჯერ გავუმეორე - რადაც არ უნადა დაგვიჯდეს უნდა შევაჩეროთ კონფრონტაცია. კულახმეტოვმა წინა დღეებში წერილობით დაგვიდასტურა, რომ იყო თავდასხმები ჩვენს სოფლებზე. დავით კეზერაშვილს უთხრა, რომ ზურგიდან გვესვრიანო.
გასაგები იყო, რომ ისინი პრაქტიკულად პასუხიმგებლობას იხსნისდნენ შემდგომ მოქმედებებზე და კულახმეტოვის რჩევა იყო, რომ ცეცხლის ცალმხრივად შეწყვეტის გამოცხადების შემხთვევაში სიტუაციას ეშველებოდა.
პირველად ჩემს სიცოცხლეში რუსი გენერლის რჩევის მიხედვით, მივიღე გადაწყვეტილება.
გამოვედი ტელევიზიით და ვთქვი, რომ ვაცხადებ ამინისტიას, ვაცხადებ საყოველთაო დემილიტარიზაციას, საყოველთაო განიარაღებას.
პაატა დავითაია:
ბატონო პრეზიდენტო იქნებ დრო დააზუსტოთ, რადგან თქვენ კიდევ გაეცით ბრძანება სამშვიდობო კორიდორის შექმნის თაობაზე? ...
მიხეილ სააკაშვილი:
საუბარია დაახლოებით 7 საათზე საღამოს.
შემდეგ მივიგე ინფორმაცია სხვადასხვა წყაროებიდან, რომ გრძელდებოდა ტექნიკის მოძრაობა.
საღამოს 10 საათზე ჩვენს მიერ კონტროლირებად იტერიტორიებზე განახლდა დაბომბვა. ყველა ანალიზის გათვლის საფუძველზე ნათელი იყო, რომ ის ტექნიკა, რომელიც რუსეთიდან შემოვიდა, გამოცდა ჯავას და მოდიოდა იმ სოფლებიდან, რომელიც სამშვიდობო ხელშეკრულების თანახმად იყო საკმაოდ დაუცველი.
ჩვენ მძიმე ტექნიკა არ გვყავდა, რუსეთმა დაარღვია ხელშეკრულება და და წამოვიდა მძიმე ტექნიკით.
ადრე ისინი მძიმე ტექნიკას ინახავდენ ჯავაში, ცხინვალელი სეპარატისტებიც კი, იმიტომ რომ სამშვიდობო ხელშეკრულებით მათი აქეთ გადმოსვლა იყო აკრძალული.
ისევ მათ თავისი ინიციატივით, ცალმხრივად, უხეშად დაარღვიეს სამშვიდობო ხელშეკრულება.
ამ სიტუაციაში წინასწარ მქონდა კონსულტაცია გავლილი, რუსების შეჩერების რა საშუალება არსებობდა.
ერთადერთი საშუალება იყო არტილერია, რომელიც მოდიოდა ამ სოფლებისკენ.
ამიტომ როდესაც ჩვენ ყველამ შევაფასეთ სიტუაცია, მე გავეცი ბრძანება ჩაეხშოთ საცეცხლე წერტილები, შეეჩერებინათ რუსული ტექნიკის შემოსვალა და ასევე მკაცრად გავაფრთხილე იმ წუთში და და არა ერთხელ შემდგომი დღეების განმავლობაში, ყველაფერი გაეკეთებინათ მშვიდობიანი მოსახლეობის გადასარჩენად.
ეს ხალხი ცხინვალის მოსახლეობაა - ჩვენი ოსები.
ესენი არიან ჩვენი მოქალაქეები, ესენი არიან ჩვენი სისხლი და ხორცი. ჩვენ გვინდოდა არა ქალაქის დაკავება, არამედ ამ ხალხის შველა მათ შორის და ამ ხალხისთვის საქმის გაკეთება. მაგრამ ამ ეტაპზე ამოცანა იყო ძალიან კონკრეტული, შეგვეჩერებინა მძიმე ტექნიკა და გადაგვერჩინა რამდენიმე ათეული ათასი ჩვენი თანამოქალაქე, რომელიც პრაქტიკულად აღმოჩნდა სამხედრო იზოლაციაში.
შემოვლითი გზა იყო დაუცველი და იბომბებოდა რეგულარულად, სოფლები იბომბებოდა იქიდან, საიდანაც მძიმე ტექნიკა შემოდიოდა. კოკოითმა წინა დღეებში განაცხადა, რომ მათი ამოცანაა ამ სოფლების გაწმენდა ბანდიტებისგან, მაგრამ აქ მთელი მოსახლეობა რომ იგულისხმებოდა, ამაში ჩვენ არავის ეჭვი არ გვეპარებოდა.
რეალურად იწყებოდა ამ სოფლების ეთნოპოლიტიკური წმენდა.
რატომ არ ვამბობ რომ ეთნიკური, იმიტომ რომ იმ სოფლების მოსახლების დიდი ნაწილი არის ეთნიკურად ოსი.
არ არის ეს დასამალი. უმეტესობა ეთნიკურად ქართველი არის, მაგარამ ეს ხალხი იყო ჩვენი სისხლი და ხორცი.
რეალურად ჩვენ გვქონდა არჩევანი ცუდსა და უარეს შორის.
ეს იყო ყველაზე მძიმე არჩევანი ჩემს ცხოვრებაში.
ლევან ვეფხვაძე:
ბატონო პრეზიდენტო, იქნებ დავაზუსტოდ ის გარემოება, დეტალურად როგორ მოხდა ბრძანების გაცემა ანუ იმ მომენტში სად იყვნენ ძალოვანი მინისტრები. დავუშვათ, ვინ იყო თქვენთან ერთად? კავშირგაბმულობის რა საშუალებებით იქნა გაცემული ბრძანება?
მიხეილ სააკაშვილი:
ამაზე დეტალური პასუხები გაიცა, ამაზე თუ გინდათ დამატებით ანგარიშს გამოგიგზავნით ისი აქ არ იყვნენ.
ჩემს გვერდზე იყო მხოლოდ თემურ იაკობაშვილი, ისინი იმყოფებოდნენ თავის ადგილზე. ორ საათზე მოხდა ავნევის დაბომბვა.
ჩვენ მივწიეთ ბრიგადები თბილისიდან და გორიდან და მოვიყვანეთ სამხედრო მზადყოფნაში.
დასავლეთიდან არ გადმოგვიყვანია ამ პერიოდში ბრიგადები იმიტომ რომ იმედი გვქონდა, რომ ეს იყო დროებითი დაძაბვა.
თუ რამე დაიწყებოდა, იმ ძალებს ის ეყოფოდა, რაც იქ იყო.
ყველა სამხედრო მეთაური იყო ადგილზე.
რა თქმა უნდა ბრძანება გაიცა გენერალური შტაბის მიმართ.
ამ ბრძანების საქმის კურსში იყო თავდაცვის მინისტრი, მაგრამ ჩვენ მანამდე ბევრი სიტუაცია გვქონდა მოთელილი.
ჩვენ შუადღისას უშიშროების წევრების შეკრება გვქონდა.
უშიშროების ბევრი წევრი იმყოფებოდა შვებულებაში.
გელა ბეჟუაშვილი იყო ამერიკაში, დათო ბაქრაძე იყო თურქეთში და მოუხდა სამი თვითმფრინავის გამოცვალა სანამ აქ ჩამოვიდა. გიგა ბოკერია იყო სადღაც გადაკარგულში, იმიტომ რომ იქიდან აქ ჩამოყვანას სამი დგე დასჭირდა. არა მარტო მთავრობის წევრები ბევრი სამხედრო მეთაური იყო შვებულებაში.
ჩვენ ვიყავით ძალიან დაძაბულ რეჟიმში სამხედრო თვალსაზრისით მაისში, აპრილში, იმიტომ რომ რუსებმა დაიწყეს ეს ესკალაცია.
როგორც კი ივლისში ცოტათი ჩაწყნარდა სიტუაცია, რობოტები ხომ არ არიან სამხედროები, მივეცი საშუალება თავდაცვის მინისტრს ბევრი მათგანი გაეშვა შვებულებაში; მე ვუკავშირებდი იმას, რომ ოლიმპიადის დაწყების წინ და ოლიმპიადის გარშემო რუსებს ხელი არ აეღოთ.
პაატა დავითაია:
იმ ბრძანებებში, რომელიც თქვენ გაეცით, იყო თუ არა ბრძანება ქალაქ ცხინვალში შესვლასთან დაკავშირებთ და თუ იყო, რითი იყო ეს განპირობებული.?
მიხეილ სააკაშვილი:
მინდა გითხრათ, რომ ჯერ ერთი ქალაქ ცხინვალის და სხვა დასახლებული პუნქტების გაყოფა აბსულუტურად ხელოვნურია და ეს სპეციალურად არის გაკეთებული ჩვენი მოწინააღმდეგის მიერ, რათა შოკი მოჰგვარონ მსოფლიო თანამეგობრობას.
ცხინვალში დაუცველ ქალაში შევარდნენ და გადაუარეს. იმ მომენტში მოსახლეობის კონცეტრაცია სამწუხაროდ ხეობის სოფლებზე ბევრად მეტი იყო, ვიდრე ცხინვალში. ერთი რამ მკაცრად იყო მითითებული, არავითარ შემთხვევაში არ დავუშვათ მშვიდობიანი მოსახლეობის მსხვერპლი. ჩვენი ჯარი არის გაწვრთნილი ისე და ამით მე ძალიან ვამაყობ, რომ მშვიდობიან მოსახლეობას მაქსიმალურად მოუხსნას პრობლემები და მაქსიმალურად დაიცვას ის.
რაღაც მომენტში სამხედროებს შეექმნათ განცდა და ამას მეც ვიზიარებ, რომ ცხინვალის გავლის გარეშე, იმ პირობებში, როდესაც მძიმე ტექნიკა უკვე მომდგარი იყო დიდი ლიახვის ხეობიდან, პრაქტიკულად იმ ხეობის მოსახლებოს გამოყვანა საცეცხლე წერტილების ჩახშობის გარეშე, ცხინვალის გარშემო სიმაღლეებზე და მათ შორის ცხინვალის შიგნით რამდენიმე ადგილზე, პრაქტიკულად შეუძლებელი იყო.
პაატა დავითაია:
ერთადერთი გზა პრინციპში გამოდის რომ იყო ცხინვალიდან მოსახლეობის გამოყვანა?
მიხეილ სააკაშვილი:
ვფიქრობ, რომ მოსახლეობის გამოყვანა განხორციელდა შემოვლითი გზიდან, მაგრამ შემოვლითი გზა იყო ძალიან ადვილად დასარტყმელი სოფელ დმენისიდან და საცეცხელე წერტილების ჩახშობის გარეშე მოსახლეობის გამოყვანა იქნებოდა შეუძლებელი. თუ არა ჩვენი არმიის მოქმედება, რეალურად მსხვერპლი ჩვენ გვეყოლებოდა დღეს ათი ათასობით. ჩვენ მივიღებდით ახალ სრებრენიცას, იმიტომ რომ ხალხი, რომელიც შემოვიდა, მერე მოექცა დარჩენილ მოსახლეობას ისე, როგორც კარაედიჩი და ლადიჩი ექცეოდნენ დარჩენილ მოსახლეობას სრებლენიცაში.
რეალურად, მათ ეს ხალხი გამოვაცალეთ პირიდან.
რა თქმა უნდა თქვენ დამისვით კითხავა, რატო უფრო ადრე არ გავაკეთეთ ეს. იმიტომ, რომ ეს ესკალაცია იმდენად ქრონიკულ ხასიათს ატარებდა მთელი ამ წლების განმავლობაში, რომ იმ მომენტის დაჭერა რომ ეს ხალხი დღე გამოშვებით უნდა გამოგვეყვანა ყოველი გართულების გამო იქიდან, პრაქტიკულად ასე იყო ჩამოყალიბებული. მათმა გმირობამ შეაგუა ჩვენი საზოგადოება ძალადობის რაღაც დონეს რომელიც იქ მუდმივად ხდებოდა.
ტერორი ამ მოსახლეობაზე სულ ხორციელდებოდა, ისევე როგორც თავის დროზე სნაიპერები ბომბავდნენ სარაევოს.
სარაევოს ამბავი გაიგო მთელმა მსოფლიომ, ხოლო სოფელ ნულის, ავნევის მოსახლების ამბავი ვიცოდით მხოლოდ ჩვენ.
გუშინ მერაბიშვილმა მოგასმენინათ ჩანაწერები, სადაც საუბარი იყო იმაზე, რომ დასახლებული სოფელი ნული როგორ უნდა გაქროთ რუკიდან. ეს არის ზუსტად ის, რაც ხდებოდა სრებლენიცაში, რომელ ქართველ მეთაურს გაუცია მსგავსი ბრძანება?
რაც შეეხება ქართველ მეთაურებს. ყურაშვილის განცხადებას, ეს იყო სრული სიბრიყვე. ამ კაცს არ ჰქონია არც მანდატი, არც საბრძოლო ბრძანება, იმიტომ რომ იგი იყო სამშვიდობო ძალების წარმომადგენელი და რამდენიმე სამშვიდობო მანდატის მქონე ადამიანს ხელმძღვანელობდა.
როდესაც ეს სიტუაცია შეიქმნა, მისმა თავის მოწონებისა და თავის გამოჩენის დაუოკებელმა წყურვილმა, რომელიც ჩვენ საზოგადოებაში ზოგიერთს ახასიათებს, გადაწყვიტა განცხადება გაეკეთებინა კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენის შესახებ. გადაწყვიტა ყველა ჩაენაცვლებინა, პრეზიდენტი, უმაღლესი მთავარსარდალი, მინისტრი და ყველას მაგივრად ჭკვიანური რამ ეთქვა, რა თქმა უნდა ეს იყო გამოყენებული ჩვენი მოწინაღმდეგის მიერ ჩვენ წინააღმდეგ პროპაგანდის საწარმოებლად. ეს განცხადება იყო უხეში დარღვევა. კონსტიტუციური წესრიგი აღდგენა არის ჩეჩნური ტერმინი, ამას იყენებდა რუსეთი, ჩვენ არ ვართ რუსეთი და ცხინვალი არ არის ჩეჩნეთი.
რაც შეეხება სამხედრო ხარჯებს, ჩვენ არმიას რომ არ გაეწია წინააღმდეგობა, დღეს არა მხოლოდ პაატა დავითაია არ იჯდებოდა ამ კომისიის სათავეში და გამოკითხავდა პრეზიდენტ სააკაშვილის დეტალურად ყველაფერს, რომლის ტრიბუნალზე გადაცემას აპირებდა შარშან, ოღონდ ამის არანაირი ბერკეტი არ ქონდა, ეხლა ყველა ბერკეტი თქვენს ხელშია, არამედ ამ პარლამენტში არავინ არ ვიქნებოდით.
აქ იქნებოდა ვინმე იგორ გიორგაძის მსგავსი სუბიექტი, გენერალი ბორისოვი.
ქართულმა არმიამ ჩვენი საზოგადოების გმირობასთან ერთად, იმ ასობით ათას ადამიანთან ერთად, რომელიც გამოვიდა თბილისის ქუჩებში დაბომბვის საფრთხის პირობებში, გადაარჩინა ქართული სახელმწიფოებრიობა. რომ არ ჰქონოდათ რუსებს განცდა იმისა, რომ ჯარი გადარჩა, თბილისი იქნებოდა დაუცველი.
რა შეაჩერებდა მათ რომ არ შემოსულიყვნენ თბილისში.
პუტინმა ეს ხმამაღლა თქვა, ჩვენ გვინდოდა თბილისამდე მოსაღწევად ოცი წუთიო.
არმიის არქონის პირობებში ისინი ოც წუთში შემოვიდოდნენ დიღმის გზაზე და ნახევარ საათში იქნებოდნენ პარლამენტის შენობასთან.
მათ იცოდნენ, რომ თბილისის გარშემო განლაგებული იყო ჩვენი არტილერია.
მათ იცოდნენ, რომ ჩვენ დავიწყეთ ხიდების დანაღმვა.
მათ იცოდნენ, რომ პრაქტიკულად ყველა ბრიგადა იყო ბრძოლისუნარიანი.
მათ იცოდნენ, რომ მთავრობა არ ჩამოიშალა, არ გაიქცა და იდგა მედგრად.
ამ ყველაფრის კომბინაციამ და პრეზიდენტ ბუშის მკაცრმა განცხადებამ გადააფიქრებინა მათ თბილისში შემოსვლა.
ეს არ იყო მათი კეთილი ნება. რუსეთის სტრატეგიული მიზანი იყო ქართული სახელმწიფოებრიობის მოშლა, მთავრობის დამხობა ძალადობის გზით, ნავთობსადენების და გაზსადენების კონტროლი შუა აზიიდან და კასპიის ზღვის ქვეყნებიდან.
არცერთი მიზანი საბედნიეროდ დღესდღეობით მიღწეული არ არის. საბედნიეროდ თუ საუბედუროდ.? საუბედუროდ იმიტომ, რომ ეს ყველაფერი მათ უბიძგებს იმისაკენ, რომ ამ ყველაფერზე კიდევ წავიდნენ.
აქედან გამომდინარე მე ვფიქრობ, რომ ჩემ გულს მოვწყვიტე ოთხი მილიარდი, რომელიც დავხარჯე ჯარზე, იმიტომ რომ ამ თანხით რამოდენიმე ავტობანის აშენება გამიხარდებოდა, გამიხარდებოდა ყველა სკოლის ისე გაკეთება, როგორიც არის ტირძნისის სკოლა კონფლიქტის ზონაში, რომლებიც მასწავლებლებმა
საქართველოს პრეზიდენტის
ადმინისტრაციის პრესსამსახური